Rregullat e thirrjes në fe të All-llahut

Vazhdojmë me sqarimet e nevojshme për veprimtari të sukseshme në mejdanin e thirrjes në fe të All-llahut.

Ska dyshim se kjo veprimtari dhe detyrë është me vlera shumë të mëdha dhe është një nder shumë i madh për ate që mirret me te.

Disa herë e kemi spikatur rëndësinë e kësaj detyre dhe veprimtarie duke përmendur ajetet dhe hadithet që flasin për vlerën e kësaj veprimtarie.

Sot do të mundohemi të flasim për metodologjinë e davetit dhe disa rregulla që kanë të bëjnë me thirrjen.

Metoda më e mirë

Kur’ani Fisnik nuk na ka lënë pa na e sqaruar metodologjinë e thirrjes në fe të All-llahut, ashtu sikurse nuk ka lërë asgjë për të cilën kemi nevojë ne pa na e sqaruar.

Kurani na ndihmon me të madhe në këtë drejtim duke folur për mënyrën e thirrjes, cilësitë e thirrësit dhe duke na treguar historinë e pejgamberëve dhe thirrjen e tyre që ua kanë bërë popujve të vet, për të qenë ata shembëlltyrë për ne.

Kjo metodologji bazohet në dy ajete kryesore:

“Ti (Muhammed) thirr për në rrugën e Zotit tënd me urtësi e këshillë të mirë dhe polemizo me ata (kundërshtarët) me atë mënyrë që është më e mira. Zoti yt është Ai që e di më së miri atë që është larguar nga rruga e Tij dhe Ai di më së miri për të udhëzuarit”. (En-Nahl:125).

“Thuaj: “Kjo është rruga ime, e vënë në fakte të qarta, e që unë thërras te All-llahu, unë dhe ai që vjen pas meje. Larg të metave është All-llahu, e unë nuk jam nga idhujtarët.” (Jusuf: 108).

Duke i analizuar këto dy ajete i nxjerim disa rregulla për të thirrur në fe të All-llahut, subhanehu ve teala.

Rregullat e thirrjes në fe të All-llahut

Një: Urtësia.

Për këtë temë kemi folur mjaft gjërësisht në disa hutbe me rradhë, andaj edhe nuk do ta zgjasim më shumë në këtë moment mbi sqarimin e domethënies së urtësisë dhe komponenteve të veta, mirëpo do të flasim për disa aspekte tjera që nuk i kemi përmendur në hutbet e lartpërmendura.

1- Njohja e psikologjisë së njerëzve dhe pozitën e tyre. Thirrja e intelektualit dallon nga thirrja që ia bëjmë njeriut të thjeshtë, thirrja e njeriut fetar dallon nga thirja të cilën ia bëjmë njeriut të devijuar, thirrja ndaj njeriut të inatosur dallon nga thirrja që ia bëjmë njeriut pa paragjykime, thirrja që i bëhet parisë dallon nga thirrja që i bëhet masës së gjërë.

Njohja e këtij rregulli është shumë i rëndësishëm për suksesin e thirrjes tonë ose për dështimin e tij.

Në këtë drejtim kemi shumë shembuj nga jeta e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe veprimtaria e tij në fushën e davetit.

2- Shfrytëzimi i mundësive të përshtatshme për thirrje.

Rast dhe shembull i shkëlqyeshëm është tregimi i Jusufit, alejhisselam, me shokët e burgut.

All-llahu, subhanehu ve teala, e tregon këtë gjë duke thënë:

“Së bashku me të hynë në burg dy të rinj. Njëri prej atyre dyve tha: “Unë ëndërrova veten se po shtrydhi (rrush për) verë”. E tjetri tha: “Unë ëndërrova se po bart mbi kokë një bukë nga e cila hanin shpezët”. Na trego komentimin e saj, se ne të konsiderojmë nga komentuesit e mirë (të ëndrrave)”. (Jusuf: 36).

Këta ishin në burg dhe i panë këto ëndëra të pazakonshme dhe ua tërhoqën vëmendjen, andaj e zgjodhën Jusufin, alejhisselam, i cili ishte njeri besnik dhe i sinqertë, për tua komentuar ato. Cili ishte shkaku që e zgjosdhën ate për tua komentuar ëndërat? Sjellja e tij e mirë, bamirësia në fjalë dhe vepra dhe devotshmëria e cila shihej në fytyrën e tij:

” se ne të konsiderojmë nga komentuesit e mirë (të ëndrrave)”. (Jusuf: 36).

Kur e vërejti Jusufi, alejhisselam, nevojën e tyre të madhe për komentimin e këtyre ëndërave të çuditshme e shfrytëzoi këtë rast për ti thirrur në besim në All-llahun Një. Shikoni se çfarë urtësie shfrytëzoi Jusufi, alejhisselam. Para se të fillojë me thirrjen e tyre dhe komentimin e ëndërave, i bëri vetes një autobiografi dhe ua shtoi edhe më shumë kureshtjen për sqarimet e tija dhe i sqaroi dhuntitë e mëdha që ua jep All-llahu atyreve që janë besimdrejtë:

“Tha: “Nuk ju vjen juve ndonjë ushqim me të cilin ushqeheni, e që unë të mos dijë, t’ju përshkruaj atë para se t’ju vijë. Kjo është nga ajo çka më mësoi Zoti im (nuk është fall e as prognozë) “. (Jusuf: 37).

Pastaj u sqaroi se shkaku i çdo të keqeje është idhujtaria dhe se monoteizmi është shkaku i çdo të mire, duke thënë:

” Unë e kam braktisur fenë e një populli që nuk e beson All-llahun e as botën tjetër, e ata ishin jobesimtarë. Unë e ndoqa fenë e prindërve të mi: Ibrahimit, Is’hakut, Jakubit. Neve nuk na takoi t’i përshkruajmë kurrë një send shok All-llahut. Ky (besim i drejtë) është dhuratë e madhe nga All-llahu ndaj nesh dhe ndaj njerëzve, por shumica e njerëzve nuk ia dinë vlerën”. (Jusuf: 37- 38).

Pas tërë këtyre hyrjeve të mëdha, filloi thirrjen në monoteizëm:

“O ju dy shokët e mi të burgut, a është më mirë të adhurohen zota të ndryshëm ose All-llahu, i vetmi ngadhënjimtar?” Ata që ju adhuroni përveç All-llahut, nuk janë tjetër vetëm se emra që i pagëzuat ju dhe prindërit tuaj. All-llahu nuk shpalli ndonjë fakt për ta, vendimi (në çështjen e adhurimit) nuk i takon kujt, pos All-llahut, e Ai urdhëroi të mos adhuroni tjetër vetëm Atë. Kjo është feja e drejtë, por shumica e njerëzve nuk e dinë”. (Jusuf: 39- 40).

Pasiqë ua sqaroi rëndësinë e tevhidit dhe sqarimet bindëse për saktësin e këtij besimi, secilit prej tyre ia komentoi ëndërën e vet me fjalë të shkurtëra dhe të qarta:

“O shokët e mi të burgut! Njëri prej juve dyve do t’i japë të pijë verë zotëriut të vet, e tjetri do të varet, kurse shpezët do të hanë nga koka e tij. Çështja për të cilën kërkuat shpjegim, ka marrë fund (kështu)”. (Jusuf: 41).

Shfrytëzimi i rasteve për thirrje në fe të All-llahut, asnjëher nuk domethënë shpeshtimi i tyre aq sa të mërziten dëgjuesit, sepse këshillat e shpeshta dhe ligjerimet e pandalura i mërzisin njerëzit, andaj Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i këshillonte shokët e tij si rrallë nga frika që mos të mërziten, edhe pse këshilla dhe fjalimi i tij ishin më të këndshmet për ta.

Ebu Vaili tregon:

Abdullah ibën Mesudi, radijall-llahu anhu, i përkujtonte njerëzit çdo të enjte. Një njeri i tha: Ebu Abdurrahman, pse nuk ka përkujton për çdo ditë? Tha: ajo që më pengon nga kjo vepër është frika që mos t’ju mërzis, andaj unë u përkujotj rrallë ashtu sikurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, na përkujtonte rrallë nga frika që mos të mërzitemi”. (Buhariu dhe Muslimi).

Këtë rregull Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e ka përforcuar duke treguar se shenjë e dijes së një hatibi është mbajtja e hutbes së shkurtër dhe namazit të gjatë. (Muslimi).

3- Konsiderimi i aftësive të njerëzve dhe mosnxitimi gjat të folurit kur na jepet rasti, sepse në disa raste një fjali është më e dobishme se shumë fjalë.

4- Konsiderimi i ambijentit të secilit njeri që e thërret ne fe të All-llahut. Kur të sjellim shembuj, të sjellim shembuj që ndërlidhen me ambijentin e tij, duke ua përkujtuar dhuntitë e shumta të All-llahut, të jemi të mëshirshëm ndaj tyre, me fjalë të matura dhe të analizuara, analizo sikur ti të ishe në gjendjen e tij dhe se qëllimi yt me këtë vepër është ta bësh të lumtur në dynja dhe ahiret.

5- Disa herë thirrjen e bëjmë sekrete dhe individuale nëse mendojmë se kjo është më e dobishme, e disa herë e bëjmë kolektive dhe publike nëse mendojmë se mënyra e dytë është më e përshtatshme dhe më e dobishme, gjatë ditës apo gjatë natës, duke patur shembull në këtë drejtim Nuhin, alejhisselam, për thirrjen e të cilit na tregon All-llahu në Kur’an:

“Ai tha: “O Zoti im, unë e thirra popullin tim natën e ditën. Por thirrja ime vetëm ua shtoi ikjen. Dhe sa herë që unë i thërritja ata për t’u falur Ti atyre mëkatet, ata i vënin gishtat e tyre në veshë dhe mbulonin kokat me teshat e tyre dhe vazhdonin në atë të tyren me një mendjemadhësi të fortë. Pastaj, unë i kam thirrur ata haptazi. Pastaj unë thirrjen ua drejtoja atyre haptazi, e shumëherë edhe fshehurazi”. Unë u thashë: “Kërkoni falje Zotit tuaj, se Ai vërtet falë shumë; Ai ju lëshon nga qielli shi me bollëk, ju shumon pasurinë dhe fëmijët, ju bën të keni kopshte dhe ju jep lumenj”. (Nuh: 5- 12).

6- Të fillojë me stimulim dhe përkujtim të dhuntive që All-llahu ua jep atyreve që i zbatojnë mësimet e Tija dhe që i nënshtrohen urdhërave të Tija. N këtë drejtim All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:

“Unë u thashë: “Kërkoni falje Zotit tuaj, se Ai vërtet falë shumë; Ai ju lëshon nga qielli shi me bollëk, ju shumon pasurinë dhe fëmijët, ju bën të keni kopshte dhe ju jep lumenj”. (Nuh: 10- 12).

Lidhur me këtë rast e kemi edhe tregimin e besimtarit nga familja e Faraonit, i cili e fshihte besimin e tij. Ky njeri kur pa kërcënimet e Faraonit se do të vret Musain, alejhisselam, ky thirrës i cili kishte fshehur besimin derinë këtë kohë tha:

“Një njeri besimtar nga familja e faraonit që e fshehte besimin e vet, tha: “A doni ta mbytni një njeri vetëm pse thotë Zoti im është All-llahu, derisa prej Zotit tuaj u ka sjellë argumente? “.

Vazhdoi me fshehjen e besimit të vet duke thënë:

” Nëse ai është rrenës, për vete e ka rrenën, e nëse është i drejtë, juve do t’ju godasë diçka nga ajo që ai ua premton. S’ka dyshim se All-llahu nuk udhëzon në rrugë atë që e tejkalon dhe është rrenës”. (Gafir: 28).

Pastaj vazhdoi me këshillën e vet:

“O populli im, sot pushteti është juaji në vend, po kush do të na mbrojë prej dënimit të All-llahut nëse ai na përfshin? ” Faraoni tha: “Unë nuk kam mendim tjetër t’ju japë pos atij që ju thashë dhe nuk jam duke ua udhëzuar tjetër pos në rrugën e drejtë!” Ndërkaq, ai që kishte besuar tha: “O populli im, unë kam frikë për ju se po u gjen si i gjeti popujt e mëparshëm (grupet e mëparshme)!” Si rasti i popullit të Nuhut, të Adit, të Themudit dhe të atyre që ishin pas. All-llahu nuk bën padrejt ndaj robërve. O populli im, unë kam frikë për ju ditën e britmës (të mjerimit), Ditën, kur nga frika ktheheni të ikni, e nuk ka kush që ta prapësojë prej jush dënimin e All-llahut. Atë që All-llahu e lë të humbur, për të nuk ka ndonjë që e drejton”. (Gafir: 29- 33).

Kur pa ky njeri se populli i vet vazhdom me armiqësimin e të dërguarit të Zotit dhe në luftë kundër fesë së Tij, të cilën Faraoni e publikoi qartë duke thënë:

“E faraoni tha: “O Haman, ndërtoma një pyrg, e ndoshta do t’i gjejë rrugët. Rrugët e qiejve, e ta shoh Zotin e Musait, pse unë mendoj se ai është rrenës”. Dhe ashtu, faraonit iu duk e mirë vepra e tij e keqe dhe u shmang prej rrugës së drejtë, kështu që parashikimet e faraonit ishin të asgjësuara”. (Gafir: 36- 37).

Kur i tha edhe këto fjalë Faraoni, ky besimtar e gjeti veten të detyruar që ta publikon besimin e vet, le ti kushton sa ti kushton. Këtë e tregon All-llahu duke thënë:

“Ai që kishte besuar tha: “O populli im, ejani pas meje, e unë t’ju udhëzoj në rrugën e drejtë! O populli im, kjo jetë e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se një përjetim i përkohshëm, ndërsa bota tjetër është ajo e përhershmja”. (Gafir: 38- 39).

Që më pastaj të vazhdon me këshillën e tij drejtuar parisë së Egjyptit:

“Dhe, o populli im, ç’është që unë ju thërras në shpëtim, e ju më thirrni për në zjarr? Më thirrni ta mohoj All-llahun dhe adhuroj atë që nuk di asgjë për të, ndërsa unë ju thërras për te i gjithfuqishmi, mëkatfalësi! Çështë e vërtetë se atij tek i cili më thirrni ju mua, nuk i takon adhurimi as në Dunja as në botën tjetër dhe se e ardhmja jonë është te All-llahu, e s’ka dyshim se të larguarit prej rrugës së drejtë, ata janë banues të zjarrit. Juve do t’ju bie ndër mend çka po ju them, e çështjen time ia besoj All-llahut; vërtet, All-llahu mbikëqyr robërit!” (Gafir: 41- 44).

Sa për informim, këto ajete i donte shumë Shejh Albani, rahimehull-llah, dhe i lexonte gjat faljes së namazeve ose kur lexonte ndonje pjesë nga Kurani.

Dy: Këshillat e mira, fjalët e buta, shprehjet ndikuese.

Shumë nga ajo që folëm në pikën e parë kanë të bëjnë edhe me këtë pikë.

Tre: Polemika në mënyrën më të mirë.

Ai që thërret në fe të All-llahut duhet ta pasuron mendjen e tij me rregulla dhe definicione të qarta, të cilat i zbërthejnë të gjitha dilemat dhe mëdyshjet që i kanë njerëzit dhe fjalorin e pasur me shprehje dhe fjalë të cilat arrijnë tua afrojnë njerëzve kuptimin e tyre.

Disa herë argumenton me vepra, atëherë kur mendon se vepra është argument valid, disa herë argumenton me fjalë, kur mendon se fjala është argument valid, disa herë me transmetim, kur mendon se transmetimi është valid, disa herë i thërret ata që të analizojnë argumentet e All-llahut në gjithësi duke insistuar që hasmi i tij në këtë debat ti konfirmojë këto argumente.

Këtë e aludon Kur’ani kur flet:

“Thuaj: “Kush ju furnizon nga qiejt e nga toka?” Thuaj: “All-llahu”. E atëherë, ose ne ose ju jemi në rrugë të drejtë, apo në një humbje të dukshme! Thuaj: “Ju nuk jeni përgjegjës për gabimet tona, e as ne nuk përgjigjemi për atë që veproni ju!” Thuaj: “Zoti ynë na tubon neve dhe juve, e pastaj me drejtësi gjykon mes nesh, se Ai është gjykatës i drejtë, i dijshëm. Thuaj: “M’i tregoni ata (idhuj) që ia shoqëroni Atij si rivalë!” Jo, kurrsesi nuk ka shok, por Ai është All-llahu, i gjithfuqishmi, i urti!” (Sebee: 24- 27).

Katër: dija, vizioni dhe largpamësia.

Ky është rregulli përmbledhës i tërë asaj që folëm deri tani. Dija, vizioni dhe largpamësia janë shkaktari që thirrësi të zgjedh mënyrën më të mirë dhe më të sigurtë për të arritur deri te qëllimi i vet.

Në këtë drejtim e kemi shembullin më të mirë dhe më të plotë, e ai është Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.

Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kujdesej shumë që kur dikend e dërgontë me mision dhe detyrë për të thirrur në fe të All-llahu e këshillonte dhe porosiste duke i thënë:

“Përgëzoni dhe mos refuzoni, lehtësoni dhe mos vështirësoni”. (Buhariu dhe Muslimi).

Këto porosi Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i ka praktikuar edhe vet, sikurse tregohet me rastin e beduinit i cili erdhi dhe urinosi në xhami.

Tregon Enesi, radijall-llahu anhu, duke thënë:

“Ishim duke ndejtur me Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, në xhami. Erdhi një beduin dhe filloi të urinos në xhami. Shokët e Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, bërtitën: ndal, ndal. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, tha: mos e ndërpritni nga urinosja, lereni. Ata e lanë derisa urinosi. Pastaj Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e thirri e i tha: “Këto xhamia nuk janë për urinosje ose kryerje të nevojës, por janë për ta përmendur All-llahun, për të falur namaz dhe për të lexuar Kur’an. Pastaj e urdhëroi njërin që të sjell një kovë me ujë dhe e derdhi mbi urinën”. (Buhariu dhe Muslimi). Kurse në transmetimin e Tirmidhiut qëndron edhe kjo:

“Derdhni mbi te një kovë ujë”. Pastaj tha: “Jeni dërguar të lehtësoni e jo të vështirësoni”.

Pesë: Durimi.

Ska dyshim se prej mjeteve shumë të rëndësishme në suksesin e thirrësit është durimi. Andaj Lukmani duke e këshilluar djalin e tij i tha:

“O djali im, fale namazin, urdhëro për punë të mira, e ndalo nga të këqijat, përballo me durim çdo gjë që të godet, vërtet, këto janë nga çështjet më të preferuara.” (Lukman: 17).

Gjashtë: Zbatimi i asaj që i thërrasin njerëzit në te.

Gjithashtu prej shkaqeve shumë të rëndësishme të suksesit në këtë lëmi është veprimi sipas asaj që propagandon dhe largimi nga ajo prej të cilës i ndalon njerëzit.

All-llahu, subhanehu ve teala, e ka emërtuar që neveritëse dhe të urrejtur veprimin në kundërshtim të asaj që e flet njeriu duke thënë:

“O ju që besuat, pse po e thoni atë që nuk e punoni? Tek All-llahu është shumë e urrejtur ta thoni atë që nuk e punoni!”. (Saf: 2-3).

Andaj Shuajbi, alejhisselam, i ka thënë popullit të vet:

” Unë nuk dua t’ju kundërshtoj (duke punuar) për atë nga e cila po ju ndaloj, unë nuk dua tjetër vetëm të përmirësoj aq sa mundem, por këtë mund ta arrij vetëm me ndihmën e All-llahut, vetëm Atij iu kam mbështetur dhe vetëm te Ai jam i drejtuar!” (Hud: 88).

All-llahun e lusim që të na i mëson këto gjëra dhe të na ndihmon në praktikimin e tyre. All-llahun e lusim të na stolisë me edukatë dhe moral islam, sepse në mungesë të edukatës dhe moralit islam në vend se të thërrasim në fe, bëhemi shkaktar t’i largojmë njerëzit nga feja e All-llahut. All-llahun e lusim të na bëjë të butë dhe gojëëmbël, sepse kjo është cilësi e domosdoshmë për ate që thërret ne fe te All-llahut. Amin.

Në takimet e ardhshme do të flasim për:

– Mjetet e thirrjes islame;

– Shkaqet e dobësisë së thirrjes islame

Përgaditi: Bekir Halimi

Bekir Halimi,
29.4.2005