Populli i Faraonit

Historia e Faraonit në Kuran është ndër historitë më të përmendura dhe me dobi të shumanshme. Në trajtimin e saj nga ana e komentuesve dhe edukuesve, qendra e vëmendjes zakonisht bie mbi Faraonin dhe elitën rreth tij, duke lënë më në hije shqyrtimin e veçorive të popullit Egjiptian që e ndoqi Faraonin në rrugën e tij kriminale. Pa mbështetjen e gjerë në popull, Faraoni nuk do të kishte mundur asnjëherë të arrinte atë shkallë të lartë vetëpëlqimi dhe të rebelohej me aq arrogancë ndaj mesazhit Profetik të Musait. Hedhja dritë mbi metodën që Faraoni ndoqi në nënshtrimin e Egjiptianëve, derisa i shndërroi ndjekës të verbër në rrugën e shkatërrimit të vetes dhe të vendit të tyre, vlen për të kuptuar jo vetëm marrëdhënien e Faraonit me Egjiptianët, por edhe marrëdhënien e çdo udhëheqësi politik që i përngjason Faraonit me popullin e tij.

Për të nënshtruar dhe bërë pas vetes Egjiptianët, Zoti thotë në ajetin 54 të sures Zukhruf se Faraoni i përçmoi dhe ua uli vetëvlerësimin, aq sa ata ta ndiqnin në marrëzinë e tij. Termi Kuranor që përshkruan këtë taktikë është folja “istekhaffa”, e cila rrjedh nga rrënja “khaffa”, që ka kuptimin e “të qenurit i lehtë dhe i papeshë, në trup, në vepra apo në mendim” (Ibën Mandhur). Të tillë e konsideroi Faraoni popullin e tij, dhe kështu e bëri të ndjehej atë me propagandën e tij.

Shtimi i parashtesës “ist” i shton dimensione të reja kuptimore foljes “khaffa”. Një prej tyre është “përbuzja, mospërfillja, ulja e vlerës dhe nënçmimi” (Ibën Mandhur). Gjithashtu, ajo nënkupton se “frika e bën të papeshë dikë kur ia humb atij qëndrueshmërinë dhe vetëpërmbajtjen” (Ibën Mandhur). Një kuptim tjetër i foljes “istekhaffa” është “trajtimi si i cekët dhe injorant i dikujt, aq sa të ndjekë marrëzinë e personit që ushtron këtë veprim mbi të” (Ibën Mandhur).

Arsyeja që e shtyn Faraonin në këtë manipulim psikologjik të popullit të tij është frika dhe pasiguria për të ardhmen: “… që t’i tregojmë Faraonit, Hamanit dhe ushtarëve të tyrë, atë gjë së cilës i trembeshin” (El-Kasas 28, 6). Kjo ishte një profeci që “fallxhorët apo astrologët i kishin treguar Faraonit, se shkak për mbarimin e sundimit të tij do të bëhej një prej Izraelitëve” (Muhammed el-Kurtubij), çka e shtyu Faraonin të “therte djemtë e tyre dhe t’u linte gjallë femrat” (El-Kasas 28, 4).

Faraoni tmerrohej nga fakti se nëse njerëzit do ta kuptonin sa i frikësuar ishte nga kjo profeci, imazhi që kishte ndërtuar për plotfuqishmërinë e tij do të thërrmohej në sytë e njerëzve. Prandaj, bërja e njerëzve që të ndjeheshin të papeshë dhe të dobët ishte e vetmja mënyrë që ai të fshihte dobësinë e tij dhe të ndjehej i fortë: “Faraoni bëri thirrje në popullin e tij dhe tha: O populli im, a nuk është i imi sundimi i Egjiptit, dhe këtyre lumenjve që rrjedhin poshtë meje?! A nuk po e shikoni?!” (Ez-Zukhruf 43, 51).

Veç kësaj, Faraoni e bëri popullin të ndihej i nënçmuar dhe i nënshtruar përpara tij, që ta kishte më të lehtë ta bindte të armiqësohej me Musain dhe Izraelitët, sepse duke i ndërsyer Egjiptianët kundër Musait ai shpresonte të shpëtonte nga makthi i përmbushjes së profecisë në personin e Musait: “A nuk po e shikoni që unë jam më i mirë se sa ky që është i neveritshëm, dhe sa mezi arrin të shprehet?!” (Ez-Zukhruf 43, 52). Dhe kështu ndodhi, populli iu bind Faraonit: “Ai e bëri të ndjehej i papeshë popullin e tij, prandaj populli iu bind atij” (Ez-Zukhruf 43, 54).

Në fund të ajetit të mësipërm, Zoti jep edhe arsyen përse Faraoni ia arriti synimit që popullin e tij ta bëjë të ndjehet i papeshë, i dobët, dhe i nënçmuar, aq sa t’i bindet dhe ta ndjekë në përçartjen e tij: “Ai e bëri të ndjehej i papeshë popullin e tij, prandaj populli iu bind atij. Ai ishte vërtet një popull i pacipë”. Termi Kuranor për këtë karakteristikë të popullit të Faraonit është “fasik”, i cilli rrjedh nga folja “fasaka”, e cila ka si “kuptim parësor daljen e diçkaje prej një tjetre në një formë të prishur ose të korruptuar” (William E. Lane). Arabët e përdornin këtë folje për të përshkruar “kokrrën e hurmës, fryti i së cilës ka dalë jashtë cipës së saj. Për këtë arsye, një person cilësohet “fasik” kur del jashtë të vërtetës.” (Ibën Mandhur). Zakonisht ky term nënkupton besimtarin “që i pohon dispozitat sheriatike, por i cenon të gjitha ato ose një pjesë të tyre. Kur ky term aplikohet mbi një jobesimtar, do të thotë se ai ka dalë jashtë dispozitave që kërkon arsyeja dhe i bën të detyrueshme natyrshmëria.” (Er-Raghib el-Isfahani). Cilësimi prej Zotit i popullit të Faraonit si i pacipë tregon se morali i tij i korruptuar ishte shpërfaqur me shëmtinë e degradimit që kishte pësuar në sjelljet e tij me Faraonin dhe Musain, ashtu sikurse shpërfaqet korruptimi i hurmës kur fryti i prishur del mbi cipën e saj.

Rreziku që edhe besimtarët të ndikohen nga mesazhet nënçmuese dhe përbuzëse të propagandës faraonike është shumë i lartë. Zoti i Lartësuar në Kuran e paralajmëron Profetin ﷺ që të mos bjerë pré e tyre, teksa e këshillon: Me këtë porosi që “i drejtohet Profetit ﷺ dhe synon besimtarët e umetit të tij” (Muhammed el-Kurtubij), Zoti i urdhëron të mos i lejojnë “ata që nuk kanë siguri në ekzistencën e botës tjetër dhe nuk e besojnë ringjalljen t’ua bëjnë të papesha mendimet (Ibën Xherir et-Tabari), dhe “t’i trajtojnë si të cekët, aq sa t’i ndjekin në lajthitjen e tyre” (Ebu Muhammed el-Baghauij). Në këtë mënyrë, ata jo vetëm nuk do t’i nënshtrohen udhëheqësve politikë me karakteristika si të Faraonit, por do të bëhen udhëzues edhe për popullin e papeshë që është duke ndjekur verbërisht faraonin e tij drejt humnerës.

/Nga Gerdi Demneri / brendesitekuranit.com/