Falënderimi i takon All-llahut. Atë e
falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga
All-llahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon
All-llahu s’ka kush e lajthit dhe kë e largon nga rruga e vërtetë, s’ka kush e
udhëzon. Dëshmoj se s’ka hyjni tjetër përveç All-llahut , i Cili është Një dhe
dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i dërguar i Tij.
“O ju që keni besuar, keni frikë All-llahun me një
frikë të denjë dhe mos vdisni, pos duke qenë muslimanë!” (Ali Imran:
102)
“O ju njerëz! Keni frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një
veteje dhe nga ajo krijoi palën e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e
gra. Dhe keni frikë All-llahun që me emrin e Tij përbetoheni, ruajeni farefisin,
se All-llahu është Mbikqyrës mbi ju.” (En-Nisa:1)
“O ju
besimtarë, keni frikë All-llahun dhe thuani fjalë të drejta. Ai (All-llahu) ju
mundëson të bëni vepra të mira, jua shlyen mëkatet e juaja,e kush respekton
All-llahun dhe të Dërguarin e Tij, ka shpëtuar me një shpëtim të madh.”
(El-Ahzab:70:71)
Thënia më e vërtetë është thënia e All-llahut,
kurse udhëzimi më i mirë – udhëzimi i Muhammedit sal-lall-llahu ‘alejhi ve
sel-lem. Veprat më të këqia janë ato të shpikurat, çdo shpikje është bid’at dhe
çdo bid’at është lajthitje, e çdo lajthitje çon në
zjarr…
Gjërat që duhet patur parasysh gjatë mësimit të fesë
Në hutbet e kaluara kemi folur për pozitën e fesë në mesin e hoxhallarëve dhe masës, në hutben e dytë kemi folur për shkaqet e devijimit në kuptimin e fesë. Në këtë hutbe do të flasim për gjërat e domosdoshme të cilat duhet ta përcjellin një njeri gjatë mësimit të fesë.
Mësimi i fesë është një proces që nuk përfundon kurrë, ka fillim, kurse përfundimi i këtij procesi është përfundimi i ymrit dhe ardhja e vdekjes. Andaj edhe këto gjëra duhet patur parasysh vazhdimisht, pa marë parasysh fazën në të cilën gjindet ai që mëson fenë, a është në fazën studentore, apo është na fazën passtudentore, duke zhvilluar detyrën e tij si hoxhë apo mualim, apo hatib.
Kur i përmendim këto gjëra dhe kërkojmë që të kihen parasysh synojmë të potencojmë se mësimi i fesë është adhurim dhe si i këtillë duhet të mbetet dhe se nuk pranon asnjëher të bëhet profesion ose zanat nga i cili jetohet dhe fitohet.
Kuptimi i këtill i kësaj detyre ka qenë shkak që mos të mësohet si duhet feja dhe të devijojmë në kuptimin e saj, mos të vazhdojmë mësimin e fesë edhe pas përfundimit të fazës studentore, mospreokupimin tonë me përhapjen e kësaj feje në të gjitha format, me ligjërim, këshillim, praktikim dhe dhënie të yrnekut dhe shembullit.
E tërë feja nuk mund të mësohet për katër pesë vite, e as për dhjetë dhe pesëmbëdhjetë vite, diturite fetare vazhdimisht zgjërohen dhe shtohen, andaj secili hoxhë dhe njeri asnjëher nuk duhet të mjaftohet me ato gjëra që i ka mësuar në një kohë, por duhet vazhdimisht të jetë në kontakt me librat, dijen dhe dijetarët që të freskojë mendjen e tij dhe të shtojë dituritë e tija. Është për të qarë kur shohim pluhurin që ka mbuluar ato pak libra që i kemi nëpër shtëpiat tona!
Kjo qasje ndaj dijes dhe mësimit të fesë e bën një hoxhë aktual dhe me kohën, e mbron nga injoranca dhe devijimi dhe e bën të dobishëm, të frytshëm dhe interesantë për xhematin e tij.
Prej këtyre gjërave që duhet ti ketë parasysh njeriu në rrugën e mësimit të fesë janë:
1- Sinqeriteti.
Tërë jeta dhe mbarë veprimet tona duhet të jenë të sinqerta për All-llahun, subhanehu ve teala, ska dyshim se edhe dija që është prej adhurimeve më të mëdha dhe më fisnike duhet të mësohet sinqerisht për Te.
Njeriu kur e mëson fenë, duhet ta mësojë për hirë të All-llahut, e jo për të marë diplomë apo detyre dhe punë, sepse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
(( من تعلم علماً يبتغي به وجه الله عز وجل لا يتعلمه إلا ليصيب به عرضاً من الدنيا لم يجد عرف الجنة يوم القيامة))
“Ai që mëson një dije, e cila duhet të mësohet për hirë të Fytyrës së All-llahut, për të fituar diçka nga dynjaja, nuk do të nuhat aromën e xhennetit në Ditën e Kijametit”. (Sahih, Ahmedi).
Kjo që përmendet në këtë hadith është një kërcënim mjaft i madh për këta njerëz.
Në çdo vepër të cilën e bën njeriu duhet të jetë i pranishëm sinqeriteti, sepse sinqeriteti është bazë dhe themel, pa të cilin nuk mund të zhvillohet asnjë vepër. Njeriu që dëshiron ta mëosjë fenë e All-llahut, duhet që këtë vepër ta bëjë në shenjë zbatimi të urdhërit të All-llahut, azze ve xhel-le, i cili ka urdhëruar të mësohet feja, duke thënë:
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ [ (محمد: الآية 19)
“Atëherë, dije se nuk ka zot tjetër pos All-llahut, kërko falje për mëkatin tënd, “. (Muhammed: 19).
Andaj, ai që e mëson fenë e zbaton urdhërin e All-llahut, subhanehu ve teala.
2- Eliminimi i injorancës nga vetja dhe tjerët.
Njeriu që është nisur në rrugën e mësimit të fesë duhet të ketë qëllim me këtë vepër largimin e injorancës nga vetja dhe tjerët, sepse njeriu në origjinë nuk dinë, mirëpo me kalimin e kohës e mëson fenë.
All-llahu, xhel-le shanuhu, thotë:
] وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُون [ (النحل:78) .
“All-llahu ju nxori nga barqet e nënave tuaja (si foshnje) që nuk dinit asgjë. Ju pajisi me (shqisa për) të dëgjuar, me të parë dhe me zemër, ashtu që të jeni falënderues”. (En-Nahl: 78).
Njeriu kur e largon injorancës prej vetes, ai njëkohësisht edhe e arrinë frikërespektin ndaj All-llahut, subhanehu ve teala, sepse:
]إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ [ (فاطر، الآية:28)
” Po All-llahut ia kanë frikën nga robërit e Tij vetëm dijetarët, …”. (Fatir: 28).
Nisësh në këtë rrugë dhe pasiqë mëson dijen e fesë bëhesh prej dijetarëve dhe pastaj fillon me dijen tënde të ngrisish injorancën edhe nga të tjerët dhe bëhesh i dobishëm edhe për tjerët.
Mënyra më e dobishme për të përhapur fenë është që ta përhapish ate në çdo rast dhe në çdo vend, sepse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
(( بلغوا عني ولو آية ))
“Kumtoni prej meje edhe nëqoftëse është vetëm një ajet”. (Buhariu).
Nëse bëhesh shkak për tia mësuar dikujt fenë, kurse ky ia mëson fenë dikujt tjetër, ti do të marrish shpërblimin e këtij të parit dhe atij të dytit, e nëse ia mëson fenë edhe të tretit e të katërtit, edhe shpërblimin e tyre e merr duke mos u pakësuar asgjë nga shpërblimi i tyre.
Imam Ahmedi, rahimehull-llah, ka thënë:
(( العلم لا يعدله شيء لمن صحت نيته )). قالوا : كيف ذلك ؟ (( ينوي رفع الجهل عن نفسه وعن غيره ))
“Asgjë nuk arrin në nivelin e dijes, nëse ka nijet të shëndosh. I thanë: si? Tha: e bën nijet që të ngritë injorancën nga vetja dhe tjerët”.
3- Mbrojtja e sherijatit.
Ta ketë qëllimin nga mësimi i fesë mbrojtja e sherijatit, sepse librat nuk mund ta mbrojnë sherijatin, por këtë rol mund ta luaj ai që e bartë sherijatin dhe ai që e mëson fenë.
Prania e këtyre njerëzve e mbron fenë nga bidatet dhe shpikjet e ndryshme që ia shëmtojnë bukurinë fesë. Pastaj me ndryshimin e kohës dalin në shesh edhe bidate të reja që ndoshta nuk kan qenë të evidentuara në librat e vjetra, andaj këtë rol e luan dijetari dhe ai që e ka mësuar fenë.
Kjo tregon se njerëzit kanë nevojë të madhe për dijetarë, sepse vetëm ata mund ti mbrojnë muslimanët nga kurthet e bidatçive dhe armiqve tjerë të fesë. Kjo detyrë nuk mund të kryhet në mungesë të dijes fetare të marë nga Kur’ani dhe Sunneti i Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.
4- Zemërgjërësia në çeshtjet divergjente.
Njeriu në këtë rrugë shpesh do të hasë mendime të ndryshme të dijetarëve për ndonjë çeshtje, andaj duhet ta edukojë veten që të jetë zemërgjërë dhe të toleron divergjencat e dijetarëve në çeshtjet ku ka hapësirë të këtillë. Dijetarët kanë sqaruar se çeshtjet divergjente mund të jenë të toleruara dhe të patoleruara, aty ku tolerohet duhet qenë zemërgjërë, duhet arsyetuar mendimin tjetër dhe nuk duhet bërë shkak për tu ofenduar dhe akuzuar mes vete e as për të shkaktuar armiqësi dhe uurejtje, kurse aty ku nuk tolerohet, aty ku kundërshtohet besimi i Ehli Sunetit, aty nuk duhet të lejojmë mendime të kundërta që e kundërshtojnë mendimin e saktë.
Sahabet kanë patur mendime të ndryshme në shumë çeshtje dhe argument për këtë janë transmetimet e shumta prej tyre në çeshtje të ndryshme, çështje të cilat sot disa njerëz i kanë bërë shkak për tu ndarë në grupe dhe parti.
Duhet të kujdesemi që mos të bëhet divergjenca mes dijetarëve shkak për përçarje dhe kacafytje, sepse secili e synon hakun dhe secili vepron sipas asaj që e ka shpier në te ixhtihadi i tij. Nëse është gjendja kështu, atëherë nuk duhet bërë këto gjëra shkak për armiqësi dhe përçarje.
Ata që mësojnë fenë duhet të jenë një grusht, mos të bëjnë këto dallime shkak për armiqësi dhe përçarje, por nëse të kundërshton dikush me argument që ka ose ti e kundërshton ate me argumentin që ke, duhet të bashkoheni sepse mënyra e kuptimit të fesë tek ju është e njejtë, e ajo është pasimi i argumentit. Domethënë ecni në një rrugë edhe në qoftëse dallojnë destinacionet dhe rezultatet.
Gëzohemi kur shohim djem të rinjë që janë orientuar drejt mësimit të çeshtjeve të fesë me argumente, ti mbështasin në Kur’an dhe Sunnet. Kjo është një e mirë e madhe dhe është myzhde për hapje të dyerve të shëndosha të mësimit të fesë dhe nuk dëshirojmë aspak që kjo gjë të bëhet shkak i përçarjes dhe urrejtjes mes njerëzve, sepse All-llahu, azze ve xhel-le, ka thënë:
] إِنَّ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِي شَيْءٍ [ (الأنعام: الآية: 159)
“Vërtet ata që e përçanë fenë e tyre dhe u ndanë në grupe, ti (Muhammed) nuk ke kurrfarë përgjegjësie “. (El-Enam: 159).
Nxënësit e dijes duhet të sillen si vëllezër edhe nëse kanë divergjenca në disa çeshtje sekondare dhe secili të debaton tjetrin me butësi dhe qetë duke patur për qëllim arritjen deri te mendimi i saktë. Nëse kështu veprojmë, atëherë do të arrijmë deri te afrimi dhe bashkimi dhe do të largohet rigoroziteti dhe ashpërsia që është në mesin e disa njerëzve, gjë që shkakton kacafytje dhe hasmi. Sdo mend se kjo i gëzon armiqt e muslimanëve dhe u sjell dëm muslimanëve. All-llahu, xhel-le shanuhu, thotë:
] وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ[ (الأنفال، الآية:46).
“Dhe respektojeni All-llahun e të dërguarin e Tij, e mos u përçani mes vete, e të dobësoheni e ta humbni fuqinë (luftarake). Të jeni të durueshëm se All-llahu është me të durueshmit”. (El-Enfal: 46).
5- Vepro sipas dijes.
Ai që është në rrugën e mësimit të fesë, çdo herë që mëson ndonjë çeshtje të re duhet ta praktikojë dhe ta hedh në zbatim, qoftë në sferën e besimit, adhurimit, moralit, edukatës, raporteve, etj, sepse kjo është fryti i dijes, rezultat i dijes, dhe bartësi i dijes i ngjan bartësit të armës, ajo mund të jetë në dobi apo në dëm të tij. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
(( القرآن حجة لك أو عليك))
“Kur’ani është argument për apo kundër ty”. (Muslimi).
Është për ty nëse punon sipas tij dhe kundra teje nëse nuk punon sipas tij. E njejta vlen edhe për zbatimin e porosive të vërteta të Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kjo është mënyra e besimtarëve.
All-llahu, xhel-le shanuhu, thotë:
] وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً مُبِيناً[ (الأحزاب الآية :36) .
“Kur All-llahu ka vendosur për një çështje, ose i dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në atë çështje të tyre personale të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetërfare. E kush e kundërshton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ai është larguar shumë larg së vërtetës”. (El-Ahzab: 36).
Sahabet kur dëgjonin ndonjë gjë nga Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, sadoqë u dukej e çuditshme dhe e pabesueshme, ata i besonin dhe nuk pyetnin pse dhe si, për dallim nga muslimanët e kohës së fundit, të cilët nëse një hadith i vërtetë nuk përputhet me mendjen e tyre, ata menjëherë fillojnë ti kundërshtojnë me llojlloj argumentesh dhe teorish, andaj edhe u mungon suksesi dhe bereqeti.
Qëndrimi i besimtarit kundrejt ajeteve dhe haditheve është besimi dhe dorëzimi, sikurse ka treguar All-llahu, xhel-le shanuhu, për besimtarët duke thënë:
] آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ [ (البقرة الآية: 285)
“I dërguari i besoi asaj që iu shpall prej Zotit të tij, e ashtu edhe besimtarët “. (El-Bekare: 285).
Besimi duhet të mbështetet në argumente nga Kur’ani dhe Sunneti dhe të dijë njeriu se roli i logjikës në këtë drejtim është vetëm kuptimi i tyre dhe asgjë me tepër. Nuk duhet të shfrytëzohet logjika për të kundërshtuar gjërat që nuk i kupton.
Edhe adhurimet, ato mbështeten në dy prinvcipe kryesore:
Të adhurohet sinqerisht All-llahu, subhanehu ve teala, dhe të realizohen këto adhurime në përputhje me sunetin e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem dhe duke mos shpikur asgjë në fenë e All-llahut, subhanehu ve teala, as në origjinë e as në formë.
Shejh Ibën Uthejmini, rahimehull-llah, tregon se adhurimi duhet të ketë mbështetje në sherijat si nga forma, ashtu edhe nga vendi, koha dhe shkaku. Andaj nëse ndokush e shpik ndonjë shkak për ndonjë adhurim pa argument, i themi se ky shkak refuzohet dhe nuk pranohet, sepse mungon argumenti që e vërteton këtë shkak. Ashtu sikurse nëse një njeri e bën një adhurim që është në përputhje me sherijatin mirëpo në formë apo kohë që e ka shpikur ai, edhe këtij i themi kjo është e refuzuar dhe nuk pranohet. Këto qëndrime janë rezultat i dijes të cilën ta ka dhënë All-llahu, subhanehu ve teala.
Ai që mundohet ta mësojë fenë duhet ta adhurojë All-llahun sipas asja që ka ardhur në sherijat, duke mos pakësuar dhe duke mos shtuar asgjë. Ky njeri nuk duhet të thojë se kjo ma kënaq shpirtin, ose me këtë më gëzohet zemra, por çdo vepër të tijë duhet ta peshoje me peshore të sherijatit, me peshorën e Kur’anit dhe Sunnetit, përndryshe ndërhyn shejtani për tia zbukuruar atë vepër. All-llahu, xhel-le shanuhu, thotë:
أَفَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ فَلا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَصْنَعُونَ (8)
“A atij që vepra e vet e keqe i është hijeshuar dhe e sheh si të mirë (a është i njëjtë me atë që i largohet asaj)? Në të vërtetë, All-llahu e largon nga e vërteta atë që do dhe Ai e udhëzon atë që do, andaj ti (Muhammed) mos shkatërro veten me dëshpërim për ta, All-llahu e di shumë mirë atë që bëjnë ata”. (Fatir: 8).
Dija është me rëndësi edhe në sferën e moralit dhe sjelljeve me njerëzit. Njeriu i cili e mëson fenë dhe thërret në fe të All-llahut, duhet të jetë i pajisur me moral të lartë dhe çdo vlerë fisnike, sepse kështu e mëson dija fetare. Të jesh i vërtetë, besnik, tua duash të mirën tjerëve, etj.
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
(( لا يؤمن أحدكم حتى يحب لأخيه ما يحب لنفسه ))
“Nuk beson askush prej jush derisa nuk ia do vëllaut të vet atë që ia do vetvetes”. (Buhariu).
Domethënë posedimi i këtij virtyti dhe pajisja me këtë cilësi është argument i besimit dhe pjesë përbërëse e tij.
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, gjithashtu ka thënë:
(( من أحب أن يزحزح عن النار ويدخل الجنة فلتأته منيته وهو يؤمن بالله واليوم الآخر وليأت إلى الناس ما يحب أن يؤتى إليه ))
“Ai që dëshiron të shpëtoja nga zjari dhe të hyjë në xhennet le ti vjen vdekja duke besuar në All-llahun dhe Ditën e Mbrëmë dhe le të sillet me njerëz ashtu sikurse dëshiron që njerëzit të sillen me te”. (Muslimi).
Shumë njerëz janë xheloz për të mirë dhe e dojnë të mirën teoritikisht, mirëpo kur të zbresim në botën e realitetit shohim krejtësisht sjellje dhe veprime tjera, i gjejmë ata të vrazhd, të ashpër, të egër, etj. Kjo është në kundërshtim me moralin në të cilin na thërret All-llahu, azze ve xhel-le, dhe Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.
Duhet ta dijë secili njeri që mundohet ta mësojë fenë e All-llahut, subhanehu ve teala, se morali i mirë na afron te All-llahu, tebareke ve teala, dhe Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.
Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thotë:
(( إن من أحبكم إلي وأقربكم مني مجلساً يوم القيامة أحاسنكم أخلاقاً، وإن أبغضكم إلى وأبعدكم مني يوم القيامة الثرثارون والمتشدقون والمفيهقون)) . قالوا يا رسول الله ! قد علمنا الثرثارون والمتشدقون فما المتفيهقون؟ قال؟ ((المتكبرون)).
“Më të dashurit dhe më të afërmit te unë Ditën e Kijametit janë ata që kanë moral të mirë, kurse më të urrejturit dhe më të largëtit prej meje në Ditën e Kijametit janë llafazanët, të spitulluarit dhe mendjemëdhenjtë”. (sahih, Tirmidhiu).
6- Thirrja në fe të All-llahut.
Njeriu duhet të thërret në fe të All-llahut me dije duke shfrytëzuar të gjitha rastet dhe momentet që i jepen, qoftë në xhami, në mexhlise, në treg, në dasma, në vdekje, në rrugë, në autobus, në shkollë, në universitet, etj. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, pasiqë i erdhi shpallja dhe pejgamberllëku ai nuk ndejti në shtëpinë e tij, por doli që t’i thërret njerëzit në fe të All-llahut, azze ve xhel-le. Shejh Ibën Uthejmini, rahimehull-llah, thotë: “Nuk kërkoj prej njerëzve që të bëhen kopje librash, por dijetarë që veprojnë me dijen e tyre”.
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:
ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ (125)
“Ti (Muhammed) thirr për në rrugën e Zotit tënd me urtësi e këshillë të mirë dhe polemizo me ata (kundërshtarët) me atë mënyrë që është më e mira. Zoti yt është Ai që e di më së miri atë që është larguar nga rruga e Tij dhe Ai di më së miri për të udhëzuarit”. (En-Nahl: 125).
7- Urtësia.
Ska dyshim se dija duhet të jetë e përcjellur edhe me urtësi, nëse dëshirojmë që të ketë dobi nga kjo dije. All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:
] يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً [ (البقرة: الآية269)
“Ai ia dhuron urtësinë atij që do, e kujt i është dhënë urtësia, atij pra i është dhuruar mirësi e madhe, përveç të mençurve këtë nuk e kupton kush”. (El-Bekare: 269).
Urtësi e madhe është që ai që e mëson fenë ti edukon edhe tjerët në vlera të fesë duke u dhënë shembull me moralin dhe sjelljen e tij, duke i thirrë në fe secilën shtresë ashtu si meriton. Kjo mënyrë dhe sjellje na sjell mirësi të mëdhaja.
I urtë është ai që çdo gjë e vëndon në vendin e vet. Andaj kjo veti duhet të përdoret edhe gjat thirrjes në fe të All-llahut.
Nëse i respektojmë preferimet e Kur’anit gjat thirrjes së njerëzve në fe të All-llahut, sdo mend se do të jemi shumë të urtë.
All-llahu, subhanehu ve teala, i përmend tre metoda për ti thirrë njerëzit ne fe, duke thënë:
] )ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ )(النحل: الآية125)
“Ti (Muhammed) thirr për në rrugën e Zotit tënd me urtësi e këshillë të mirë dhe polemizo me ata (kundërshtarët) me atë mënyrë që është më e mira. Zoti yt është Ai që e di më së miri atë që është larguar nga rruga e Tij dhe Ai di më së miri për të udhëzuarit”. (En-Nahl: 125).
Në një ajet tjetër përmend edhe një mënyrë të debatimit me Ehli Kitabin, duke thënë:
] وَلا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ ) (العنكبوت: الآية46).
“Ithtarët e librit mos i polemizoni ndryshe (kurr i thirrni në fenë tuaj) vetëm ashtu si është më së miri, përveç atyre që janë mizorë “. (El-Ankebut: 46).
Nga këto ajete mësojmë se me secilën shtresë të njerëzve duhet të sillemi ashtu sikurse është më e përshtatshme dhe më dobiprurëse.
Urtësia në thirrje të njerëzve është shumë me rëndësi dhe këtë na e tregon rasti i sjelljes së Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, me njeriun që urinosi në xhami. Kur e panë këtë vepër sahabet të gjith reaguan negativisht ndaj tij, kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ua ndaloi këtë reagim dhe i tha këtij njeriu:
(( إن هذه المساجد لا تصلح لشيء من هذا البول والقذر، إنما هي لذكر الله عز وجل، والصلاة، وقراءة القرآن ))
“Këto xhamia nuk janë vende për urinë dhe ndytësira, por janë vende ku përmendet All-llahu, falet namazi dhe lexohet Kur’ani”. (Buhariu dhe Muslimi).
Ka shumë raste në historinë e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, se si është sillur me njerëzit që kanë bërë gabime dhe se kjo sjellje e urtë dhe e butë ka qenë shkak për të përfituar zemrat e njerëzve.
Nëse shikojmë disa njerëz që mirren me thirrje në fe të All-llahut, subhanehu ve teala, do të shohim se ata nga xhelozia e madhe që kaën për fe dhe sunnet, i largojnë njerëzit nga feja dhe sunneti.
Shikoni se çfarë komenti i bën Imami i madh, Ibën Tejmiu, rahimehull-llah, një fjalës së Imam Shafiut, rahimehull-llah, kur flet për apologetët: “Vendimi im për apologetët është të rrihen me kërbaç dhe nallane dhe të ecet me ta para fiseve dhe të thuhet: ky është denimi për atë që le Kur’anin dhe Sunnetin dhe mirret me apologjetikë”. Ibën Tejmiu, rahimehull-llah, duke komentuar këtë vendim të Imam Shafiut, rahimehull-llah, thotë:
“Njeriu kur i shikon ata njerëz e kupton se ata e meritojnë këtë që ka thënë Imam Shafiu, mirëpo kur shikon në aspektin tjetër, me sy të kaderit, se si i ka dominuar mëdyshja dhe si shejtani i ka përthekuar, të dhimbsen dhe duhet ti mëshirosh dhe të falënderosh All-llahun që të nga mbrojtur nga ajo që me te ka sprovuar ata. U është dhënë mendjeprehtësi, mirëpo nuk është dhënë pastërti, u është dhënë kuptim, mirëpo nuk u është dhënë dije, u është dhënë dëgjim, shikim dhe zemër, mirëpo ato aspak nuk u kanë bërë”.
8- Durimi gjat mësimit të fesë
Njeriu nuk mund të pajiset me dije të dobishme dhe të bollshme nëse nuk pajiset me durim të madh gjat udhëtimit në këtë rrugë. Është rrugë e vështirë dhe ka nevojë për mund të madh për të thithur dijen e dobishme dhe për të mos e braktisur këtë detyrë shumë të rëndësishme për mbarë umetin. Ai që duron në këtë rrugë, lere se pasurohet me dije të dobishme, por edhe fiton shpërblimin e durimit.
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:
{تِلْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ} (هود الآية:49).
“Këto janë disa nga rrëfimet e panjohura (për ty), që po t’i shpallim ty, e që para këtij (Kur’anit) nuk i ke ditur as ti as populli yt. Pra, të jesh i durueshëm se përfundimi (i lavdishëm) është për të devotshmit”. (Hud: 49).
9- Respektimi i dijetarëve dhe nderimi i tyre.
Një kërkues i dijes dhe ai që synon ta mësojë mirë fenë duhet të edukohet në respektimin dhe nderimin e dijetarëve, të jetë zemërgjërë ndaj divergjencave që ndodhin në mesin e tyre, duke i arsyetuar ata që kanë marrë qëndrime apo kanë dhënë dispozita të gabuara. Shejh Ibën Uthejmini, rahimehull-llah, thotë: “Ka njerëz që përcjellin gabimet e tjerëve me qëllim që të marrin qëndrime jomeritore ndaj tyre dhe tua cenojnë autoritetin e tyre para njerëzve. Kjo është gabimi më i madh. Nëse përgojimi i njeriut të thjeshtë është mëkat i madh, atëherë përgojimi i dijetarit është edhe më i madh, sepse me përgojimin e dijetarit nuk dëmtohet vetëm dijetari, por edhe ai edhe ata që e mësojnë fenë prej tij”.
“Të rinjtë divergjencave mes dijetarëve duhet tu qasen me mendim të mirë dhe se ata kanë bërë përpjekje, ixhtihad, dhe të arsyetohen për gabimin që kanë bërë. Nuk prish punë të bisedohet me ta rreth asaj që mendon se ka gabuar ai që të del në shesh gabimi i tyre ose gabimi i tjerëve. Njeriu shpesh mendon se mendimi i një dijetari është gabim që më pastaj pas debatit ti bëhet e qartë se mendimi i tij është i saktë”.
“Kërkuesi i dijes nuk duhet të gëzohet me rrëshqitjen dhe gabimin e dijetarit dhe ta përhap në mesin e njerëzve për të bërë përçarje. Kjo nuk është nga rruga e selefit”.
Njeriu duhet me qenë i drejt në vlerësimet e veta qoftë ndaj miqve apo ndaj armiqve, sepse All-llahu, subhanehu ve teala, na mëson duke thënë:
] يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا) (المائدة: الآية8).
“O ju që besuat! Bëhuni plotësisht të vendosur për hir të All-llahut, duke dëshmuar të drejtën, dhe të mos u shtyjë urrejtja ndaj një populli e t’i shmangeni drejtësisë; bëhuni të drejtë, sepse ajo është më afër devotshmërisë. Kini dro All-llahun se All-llahu di hollësisht për atë që veproni”. (El-Maide: 8).
Zgjidhje e vetme për situata të tilla është debatimi me ta, sepse shumë njerëz pas debatimin e kanë ndërruar qëndrimin e tyre dhe kanë përkrahur mendimin e saktë po edhe aq njerëz që pas debatit kanë kuptuar se mendimi i tyre paska qenë i saktë edhe pse kemi menduar se e ka gabim. Së fundja, “besimtari për vëllanë e tij besimtar i ngjanë godinës që shtërngohet njëra me tjetrën”. (Buhariu dhe Muslimi).
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
(( من أحب أن يزحزح عن النار ويدخل الجنة فلتأته منيته وهو يؤمن بالله واليوم الآخر وليأت إلى الناس ما يحب أن يؤتى إليه )).
“Ai që dëshiron të shpëtoja nga zjari dhe të hyjë në xhennet le ti vjen vdekja duke besuar në All-llahun dhe Ditën e Mbrëmë dhe le të sillet me njerëz ashtu sikurse dëshiron që njerëzit të sillen me te”. (Muslimi).
10- Kapu për Kur’an dhe Sunnet.
Secili njeri që niset në rrugën e dijes duhet të kujdeset maksimalisht që ta mer dijen prej burimeve të veta origjinale, sepse asnjë studiues nuk do të fiton nëse nuk fillon prej këtyre burimeve, e këto janë:
a) Kur’ani Fisnik.
Secili kërkues i dijes duhet të kujdeset për Kur’anin Fisnik, ta lexojë, kuptojë, mësoja përmendsh dhe të veproja sipas tij, sepse Kur’ani është litari i All-llahut i fuqishëm, baza e dijeve, selefi kujdeseshin maksimalisht për te, ata në këtë drejtim dhanë raste të çuditshme. Dikush prej tyre e mësonte përmendsh Kur’anin pa i mbushur shtatë vjet, dikush e kishte mësuar tërë Kur’anin përmendsh për një muaj, etj. Kjo, pa dyshim se e tregon kujdesin e madh të selefit për Kur’anin, andaj secili që mundohet të ecë në rrugën e tyre, duhet të kujdeset për këtë Kur’an dhe të gjejë një mësuae që do tia mëson Kur’anin, sepse Kur’ani nuk mësohet pa mësues.
Andaj nëse gjejmë ndonjë hoxhë i cili nuk di përmendsh shumë nga Kur’ani apo edhe nuk di të lexojë mirë Kur’anin, kjo tregon se ka defekt të madh në metodën e mësimit të fesë.
Secili studiues i fesë duhet të kujdeset maksimalisht për Kur’anin, të punojë sipas tij, t’i thërret njerëzit në te dhe ta kuptojë ashtu sikurse e kanë kuptuar muslimanët e parë.
b) Sunneti i vërtetë. Ky është burimi i dytë i sherijatit islam dhe është sqaruese e Kur’anit. Andaj kërkuesi i dijes duhet të kujdeset për te sikur për burimin e parë, duke mësuar pëmrnedsh hadithe, duke bërë klasifikimin e haditheve të sakta dhe jotësakta, duke e mbrojtur sunetin dhe duke u dhënë përgjigje bidatçive.
Kur’ani dhe Sunneti për një kërkues të dijes janë si dy krahët e shpenzës, nëse i thehet njëri krah ai nuk mund të fluturon.
Ajo që kërkohet për hoxhallarët e kësaj kohe është që të bëjnë bashkimin e studimit të Kur’anit dhe studimit të Sunnetit dhe mos të ndodh që të gjejmë njerëz që kanë shumë njohuri mbi Kur’anin e aspak mbi Sunnetin apo e kundërta, të ketë njohuri të mëdha mbi Sunnetin e asgjë mos të dije mbi ndonjë ajet të Kur’anit.
Pas kësaj vjen edhe një element shumë i rëndësishëm në këtë drejtim, e ajo është sqarimi i dijetarëve. Nuk duhet neglizhuar dhe anashkaluar mendimet dhe sqarimet e tyre, sepse dijetarët kanë dije më të madhe se ti, ata i njohin rregullat e sherijatit, sekretet dhe defnicionet të cilat ti nuk i di, andaj shumë dijetar të mëdhenjë kur kanë ardhur deri te një konkluzë kanë thënë: ky është mendimi im, nëse edhe ndonjë dijetar i mëhershëm e ka thënë këtë mendim, përndyrshe tërhiqem nga ai mendim.
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:
( كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ ( (ص الآيةّ:29)
“(Ky është) Libër i begatshëm, Ne ta shpallëm ty këtë, që t’i studiojnë argumentet e tij dhe që të marrin mësim prej tij ata që kanë mend”. (Sad: 29).
Studijimi i ajeteve e çon njeriun deri te kuptimi i ajeteve, kurse marrja mësim nga ajetet domethënë veprimi sipas këtyre mësimeve.
Nëse ky është qëllimi i zbritjes së Kur’anit, atëhere duhet të realizojmë këtë qëllim, ti kthehemi Kur’anit, ta mësojmë, ta studiojmë, të kuptojmë domethëniet e tija dhe të zbatojmë në jetë porositë e tija, kështu e fitojmë lumturinë në dynja dhe ahiret.
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:
( فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلا يَضِلُّ وَلا يَشْقَى * مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى ) (طـه: الآيتان 123 ، :124)
” Nëse u vjen nga Unë udhëzim (libër e pejgamber) kush i përmbahet udhëzimit Tim, ai nuk ka për të humbur (në Dunja) e as nuk ka për të dështuar (në jetën tjetër). E kush ia kthen shpinën udhëzimit Tim, do të ketë jetë të vështirë dhe në ditën e kijametit do ta ringjall të verbër”. (Taha: 123- 124).
Nuk mund të gjesh njeri me mendje të rehatshme, zemërgjërë dhe të qetë sikur besimtarin, edhe nëse është i varfër, pse? Këtë na e sqaron All-llahu, subhanehu ve teala, duke thënë:
( مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُون ( (النحل الآية:97) .
“Kush bën vepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim shpërblimin më të mirë për veprat e tyre”. (En-Nahl: 27).
Çka është jeta e këndshme?
Jetë e këndshme është zemërgjërësia dhe qetësia e zemrës edhe nëse njeriu është në vuajtjet më të mëdhaja. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thotë:
(( عجباً الأمر المؤمن إن أمره كله خير، وليس ذاك لأحد إلا للمؤمن، إن أصابته ضراء صبر فكان خيراً له وإن أصابته سراء شكر فكان خيراً له )) (1)
“Habi është çeshtja e besimtarit, të gjitha çeshtjet e tija janë mirësi, e kjo nuk i takon askujt përpos besimtarit. Nëse e godet ndonjë fatkeqësi, ai duron dhe kjo është mirë për te dhe nëse e godet ndonjë mirësi, ai falënderon dhe kjo është mirë për te”. (Muslimi).
Ti kthehemi temës për të cilën ishim duke folur.
Ti referohemi Sunnetit domethënë se Sunneti është i evidentuar dhe gjindet para nesh në libra dhe koleksione të ndryshme, madje edhe ato hadithe të trilluara dhe të shpifura mbi Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Andaj njeriu e ka shumë të lehtë të arrijë deri te Sunneti nëpërmjet librave që janë përpiluar në këtë drejtim, ose duke i pyetur dijetarët.
Shejh Ibën Uthejmi, rahimehull-llah, thotë: “Nëse dikush thotë: si do të bësh bashkimin mes kthimit në Kur’an dhe Sunnet dhe atyreve që pasojnë libra të caktuara të shkruara në ndonjë medhheb dhe thotë se ky është medhhebi im. Madje ka raste që kur i jep ndonjë fetva dikujt duke i thënë se kështu ka thënë Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ai të thotë, mirëpo nuk është kështu sipas medhhebit tim?
Si përgjigje kësaj dileme themi: Ne të gjith themi: dëshmoj se ska hyjni tjetër përos All-llahut dhe se Muhammedi, është Pejgamber i All-llahut. Çka domethënë dëshmia se Muhammedi, është i Dërguar i All-llahut?
Dijetarët kanë thënë: “respektimi i urdhërave të tija, besimi i lajmeve të tija, largimi nga ndalesat dhe qortimet e tija dhe adhurimi i All-llahut me atë që ka ligjësuar”.
Nëse dikush thotë se medhhebi im është kështu, ne i themi: kështu ka thënë Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe ti nuk duhet të kundërshtosh fjalën e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, me fjalë të askujt.
Madje edhe imamët e medhhebeve kanë ndaluar imitimin e verbër të tyre duke thënë:
(( متى تبين الحق فإن الواجب الرجوع إليه)).
“Çdo herë që sqarohet e vërteta obligohemi ti kthehemi asaj”.
Andaj atij që na kundërshtohet duke u mbështetur në ndonjë medhheb të caktuar i themi: pasiqë të gjith ne dëshmojmë se Muhammedi, është i Dërguar i All-llahut, kjo kërkon prej neve që vetëm ate ta pasojmë.
Kjo nuk domethënë mosvlerësim i librave të dijetarëve dhe fukahave, përkundrazi kthimi dhe përfitimi prej tyre është i rëndësishëm dhe pa to nuk mund të kuptojë fenë një kërkues i dijes.
11- Verifikimi dhe stabiliteti
Prej edukatës të cilën duhet ta posedojë një studiues i fesë është verifikimi i lajmeve dhe sigurimi gjat nxjerrjes së dizpozitave. Nuk mund të përhapim lajme pa i verifikuar ato dhe pas verifikimit të tyre duhet të shohim se a janë meritore për të qenë bazë nga të cilat nxirren dispozita fetare ose jo.
Verifikimi është një gjë shumë me rëndësi, sepse transmetuesit disa herë kanë qëllime të këqija, ata transmetojnë vetëm gjërat që shëmtojnë autoritetin e atyre nga të cilët transmeton. Disa herë ata nuk kanë qëllime të këqija, mirëpo nuk e kanë kuptuar mirë. Për këto shkaqe është shumë i rëndësishëm verifikimi. Nëse verifikohet me varg të shëndosh transmetuesish se ai ka thënë një mendim të gabuar, atëherë mënyra më e mirë për përmirësimin e këtij gabimi është debatimi direkt me te.
Shkurtë thënë, nëse na transmetohet ndonjë fjalë nga dikush dhe mendon se ky mendim është i gabuar, para vetes ke tre mënyra:
a- Verifikimi i vërtetësisë së lajmit.
b- Shikimi në saktësin e vendimit dhe nëse është i saktë duhet përkrahur e nëse është gabim atëherë,
c- Kontakton me te dhe debaton rreth këtij mendimi qetë dhe me respekt.
Nuk është lehtë njeriu të vije deri të konkluzat dhe dispozitat e shëndosha, andaj i duhet kohë e gjatë dhe durim i madh në shfletimin e librave dhe nxjerrjen e dobive dhe mësimeve prej tyre. Njeriu në fazën e studimit duhet të kaloj secilën lëmi duke u ngritur gradualisht në te, duke filluar nga librat fillestare dhe duke u ngritur drejt librave më të gjëra dhe më të profesionalizuara. Kjo sdo mend se kërkon durim shumë të madh.
Ai që kërcen nga një libër në tjetrin, nga një fazë në tjetrën, ai zakonisht nuk përfiton nga librat dhe nga dija. Ai mund të mësojë disa mesele, mirëpo nuk arrinë të mësoj rregullat dhe disiplinat kryesore të fesë që i ndihmojnë të nxjerë konkluza dhe dispozita.
Je stabil në leximin e librave dhe studjimin e tyre dhe në përcaktimin e hoxhës dhe përcjelljen e ligjeratave dhe mësimeve të tija.
12- Kujdesi për të kuptuar qëllimin e All-llahut, tebareke ve teala, dhe Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.
Kuptimi është një elemnt shumë i rëndësishëm tek kërkuesi i dijes, domethënë të kupthet qëllimi i All-llahut, azze ve xhel-le, dhe Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, sepse shumë njerëz ndoshta kanë dije në formë të informatave të shumta, mirëpo u mungon kuptimi i tyre.
Nuk mjafton vetëm mësimi përmendsh i disa ajeteve dhe haditheve pa kuptuar domethënien e gjërë të tyre. Domosdo duhet të kuptojmë qëllimin e All-llahu, subhanehu ve teala, dhe Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, sepse shumica e njerëzve gabojnë me të madhe duke sjellë si argument ajete dhe hadithe të cilat gabimisht i kanë kuptuar.
Shejh Ibën Uthejmini, rahimehull-llah, thotë: “Dëshiroj të potencoj një gjë shumë të rëndësishme në këtë drejtim. Gabimi nga keqkuptimi mund të jetë më i rezikshëm se gabimi nga injoranca, sepse injoranti që gabon gabon nga injoranca e tij dhe e di se është injorantë dhe dëshiron të mësohet, kurse ai që gabon nga keqkuptimi, ky mendon për vete se është dijetar dhe se ja ka qëlluar, mendon se kjo është qëllimi i All-llahut dhe Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.
Shikoni se sa rëndësi të madhe i jep All-llahu, azze ve xhel-le, kuptimit.
All-llahu, xhel-le shanuhu, thotë:
[ وَدَاوُدَ وَسُلَيْمَانَ إِذْ يَحْكُمَانِ فِي الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَكُنَّا لِحُكْمِهِمْ شَاهِدِينَ * فَفَهَّمْنَاهَا سُلَيْمَانَ وَكُلّاً آتَيْنَا حُكْماً وَعِلْماً وَسَخَّرْنَا مَعَ دَاوُدَ الْجِبَالَ يُسَبِّحْنَ وَالطَّيْرَ وَكُنَّا فَاعِلِينَ ] (الانبياء الآيتان: 78، 79) .
“(Përkujto) Davudin e Sulejmanin kur pleqëronin për çështjen e bimës (mbjelljes) të cilën delet e atij populli e kishin kullotur natën, e Ne ishim përcjellës të gjykimit të tyre. E Sulejmanit Ne ia mësuam atë (përgjigjen e saktë), po secilit (prej tyre) u patëm dhënë urtësi e dije. Ne bëmë që kodrat dhe shpezët të madhërojnë (bëjnë tesbih) së bashku me Davudin. Ne kemi mundësi (ta bëjmë këtë) edhe e bëmë”. (El-Enbija: 78- 79).
All-llahu, azze ve xhel-le, në këtë ajet e dalloi Sulejmanin, alejhisselam, me kuptim, edhe pse kjo nuk domethënë mungesë të dijes te Davudi, alejhisselam, sepse ” secilit (prej tyre) u patëm dhënë urtësi e dije”.
Ky ajet na tregon rëndësinë e kuptimit dhe se vetëm informatat nuk janë çdo gjë.
Nëse një njeri dëshiron të përfiton nga dija që ka dhe të ndikon te tjerët duke u bërë shembull për ta, thirrës në të mirë dhe imam në fe, duhet tu përmbahet këtyre gjërave, sepse me durim dhe bindje arrihet imamllëku në fe, All-llahu, azze ve xhel-le, ka thënë:
[وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآياتِنَا يُوقِنُونَ ] (السجدة الآية:24).
“Dhe prej tyre Ne bëmë prijës që me urdhrin Tonë udhëzojnë, pasi që ata (që i bëmë prijësa) ishin të durueshëm dhe ndaj argumenteve Tona ishin të bindur”. (Es-Sexhde: 24).
Këto ishin disa gjëra të cilat janë të rëndësishme për secilin njeri që është nisur rrugës së dijes dhe të cilat i ka përmendur Shejhu i madh, Ibën Uthejmini, rahimehull-llah, kurse ne kemi bërë përpunimin e tij, duke marrë atë që kemi menduar se është në lidhje dhe kontekst me atë që jemi duke shkruar disa javë me rradhë dhe kemi shtuar gjëra tjera të nevojshme.
All-llahun e lusim që të na dhurojë dije të dobishme dhe vepra të mira, kuptim të fesë dhe sinqeritet në fjalë dhe vepra. Amin.
Bekir Halimi,
31.3.2006
