Format e denimit te popujt para nesh
Në Kur’an dhe në Sunnet ka shumë citate që tregojnë denimin dhe vuajtjet që i ka dërguar All-llahu mbi popujt e mëparshëm dhe llojllojshmërinë e formave të denimit dhe hakmarjes së madhe të All-llahut kundër armiqve të Tij kriminel dhe mosbesimtar.
Denimet ndaj popujve të mëparshëm dallojnë për shkak të dallimit të krimeve dhe mëkateve të tyre ndaj All-llahut [subhanehu ve teala].
Shejhul-Islam ibn Tejmiu [rahimehull-llah] thotë:
“Denimi i secilit popull ka qenë sipas mëkateve dhe krimeve që i kanë bërë. Popullin e Adit e ka denuar me rë të vështirë, e cila nuk la asgjë në këmbë, popullin e Lutit e ka denuar me lloje të denimit që si ka denuar popujt e mëparshëm, ata i ka denuar me shkatërrim, gjutje të gurëve nga qielli, marja e shikimit, përmbysje të vendbanimit të tyre, duke e bërë pjesën e poshtme, pjesë të epërm dhe duke i shafitur në fund të fundit. Popullin e Shuajbit e ka denuar me zjar, i cili i ka djegur dhe ua ka djegur pasurinë që e kanë fituar me padrejtësi dhe me armiqësi. Kurse Themudin e ka shkatërruar me britmë, të cilët cdiqën në vend Ai që sheh gjendjen e botës, të hershme dhe të mëvonshme, dhe denimin e atyreve që në tokë bëjnë çorodi, derdhin gjakun e pafajshëm, përhapin telashet dhe nënçmojnë ndalesat e All-llahut, e kupton se shpëtimi në dunja dhe ahiret është për ata që kanë besuar dhe janë të devotshëm”. (Fetava, 16/ 249).
Sadiu thotë:
“Secilin popull përgënjeshtrues e kemi denuar sipas mëkatit dhe me denim të përshtatshëm për te”. (Tejsirul-Kerim, 4/ 60).
Këto denime hyjnore, në shumciën e formave të saja, përputhen me krimet fëlliqësirat që i kanë bërë ata popuj. Ashtuqë denimi ishte sikurse edhe vepra. Ibn Kajimi [rahimehull-llah] thotë:
“All-llahu [subhanehu ve teala] veprat e bamirësisë dhe mëkatit i ka bërë shkaktare të gjurmëve të tyre në këtë botë, në mënyrë të detyrimtë. Mosdhënia e lëmoshes, zekatit dhe bamirësië është shkak për ta ndalur shiun nga qielli, thatsinë dhe varfurinë, kurse zullumin ndaj të varfurve, hileja në peshoja, tirania e të fuqishmit ndaj të dobëtit është shkak për zullumin e mbretërve dhe pushtetmbajtësve, të cilët nuk mëshirojnë edhe kur kërohet mëshirë, nuk shprehin butësi, edhe nëse kërkohet kjo prej tyre, në realitet kjo është personifikim i veprave të masës, në formë të pushtetmbajtësve. All-llahu [subhanehu ve teala] nga urtësia dhe drejtësia ua paraqet veprat e njerëzve në kallëpe dhe fotografi të përshtatshme, herë me thatësi dhe uri, herë me armik, herë me pushtetmbajtës tiran, herë me sëmundje të përgjithshme, herë me brenga, mërzi dhe dhimbje që i përjetojnë dhe nuk u kalojnë, herë duke ndalur bereqetin e qiejve dhe të tokës prej tyre, herë duke ua lëshuar djajtë, të cilët i shtyejnë me forcë drejt denimit, që të realizohet mbi ta Fjala dhe secili të ecë drejt asaj për çka është krijuar. Njeriu i mençur e shikon botën rreth e përqark dhe vëzhgon e sheh vendet e Drejtësisë dhe Urtësisë së All-llahut”. (Zadul-Mead, 4/ 363).
Prej formave të shumta të denimit janë edhe këto:
1- Fundosja dhe tufani.
Ky është denimi i parë shfarosës me të cilin All-llahu [subhanehu ve teala] i denoi mosbesimtarët nga populli i Nuhit [alejhis-selam].
” e ata meqë ishin horra i përfshiu vërshimi”. (El-Ankebut: 14).
“Për shkak të mëkateve të tyre ata u përmbytën dhe menjëherë u futën në zjarr dhe ata, përveç All-llahut, nuk gjetën ndihmëtarë”. (Nuh: 25).
Ibn Kethiri [rahimehull-llah] duke e komentuar këtë ajet thotë:
“Për shkak të mëkateve të shumta, mendjemadhësisë dhe insistimit të tyre në mosbesim, kundërshtimit të pejgamberëve të tyre, u përmbytën dhe u futnë në zjar”. (Ibn Kethir, 8/ 263).
Pastaj All-llahu e ka denuar faraonin dhe ushtrinë e tij duke i fundosur në deti:
“Atëherë ndërmorëm kundër tyre dhe i fundosëm në det, ngase përgënjeshtruan argumentet Tona dhe nuk çanë kokën për to”. (el-A’raf: 136).
” vërtet ai ishte popull i keq, prandaj i përmbytëm të gjithë”. (El-Enbija: 77).
Me vërshim dhe tufan e ka denuar edhe popullin e Sebe’së.
“Po ata i kthyen shpinën, e Ne e lëshuam kundër tyre rrjedhën e pendës dhe dy kopshtet e tyre i shndërruam në dy kopshte me fruta të idhët, drunj të thatë dhe diçka pak bari të egër. Atë dënim ua dhamë atyre për shkak se nuk besuan, e Ne nuk dënojmë, përveç mohuesit”. (Sebe’: 16- 17).
All-llahu [subhanehu ve teala] u është kërcënuar njerëzve të sigurtë nga denimet e Tija se mund ti denojë me fundosje, duke thënë:
“A mos jeni të sigurt se Ai nuk do t’ju kthejë njëherë tjetër në det, e t’ju lëshojë ndonjë furtunë të erës, e për shkak të mosbesimit tuaj t’ju fundosë, e pastaj nuk do të gjeni kush do të hakmerrej kundër nesh për ju”. (El-Isra: 69).
2- Era.
Era është denimi i All-llahut, me të cilin ka denuar popullin e Adit, pasiqë refuzuan besimin në Zotin e tyre.
“Ndërsa Adi është shkatërruar me një erë të fortë, të pakufishme”. (El-Hakka: 6).
“Andaj Ne kundër tyre lëshuam një erë shumë të ftohtë gjatë disa ditëve fatzeza, për t’u dhënë ta përjetojnë dënimin nënçmues në jetën e kësaj bote, ndërsa dënimi në botën tjetër do të jetë edhe më i shëmtuar dhe ata nuk do të ndihmohen”. (Fussilet: 16).
“E kur e panë të paraqitur (renë) të drejtuar kah luginat e tyre, thanë: “Kjo re do të na sjellë shi!” jo, kjo është ajo që ju e kërkuat sa më shpejtë, një erë (shtrëngatë) me një dënim të dhembshëm”. (El-Ahkaf: 24).
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] kur shihte erë, frikohej dhe kjo shihej në fytyrën e tij.
Transmeton Muslimi nga Aisheja [radijall-llahu anha] e cila tregon se kur vjentë ndonjë shtërngatë, Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thoshte:
“All-llahu im, të lutem të më japish të mirën e sajë dhe të mirën me të cilën e ke dërguar dhe strehohem te Ti nga e keqeja e saj dhe e keqeja me të cilën e ke dërguar”. (Muslimi).
Poashtu Aisheja [radijall-llahu anha] tregon se kur Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] shihte re ose erë, vërehej kjo në fytyrën e tij. I tha: o i Dërguar i All-llahut, njerëzit kur shohin retë gëzohen, nga shpresa se sjell shiun, kurse të shoh ty se e urren këtë gjë?
Tha:
“Kush më garanton se nuk ka në te denim. Disa popuj janë denuar me erë, kurse të tjerët e kanë parë denimin dhe kanë thënë:
“Kjo re do të na sjellë shi!””. (Buhariu dhe Muslimi).
3- Britma (zë shumë i fortë).
Britma sipas asaj që e thotë Kurtubiu në tefsirin e tij është: britma e cila shkaktoi vdekjen e tyre. Disa kanë thënë se kjo britmë ka dalur nga Xhibrili [alejhis-selam], ose nga ndokush tjetër. Tha: ishte britmë shumë e fuqishme saqë ua çrrënjosi zemrat”. (Kurtubiu, 7/ 42 dhe 9/ 61).
Britma është denim i All-llahut, me të cilin denim e denoi popullin e Salihut.
All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“Ndërsa ata që bënë zullum, i kapi (në ditën e katërt) krisma dhe gëdhinë kufoma (të ngrira) në vendin e tyre”. (Hud: 67).
“Ne lëshuam kundër tyre një ushtimë, e ata u bënë si shtrojë vathi. (Mbeturinë e ushqimit të kafshëve që u shtrohet)”. (El-Kamer: 31).
All-llahu [subhanehu ve teala] u kërcënohet idhujtarëve me këtë denim duke thënë:
“Po edhe këta nuk janë duke pritur tjetër vetëm se një ushtimë që nuk ka të përsëritur”. (Sad: 15).
4- Gurët.
Domethënë erë me gurë ose vetëm gurë nga qielli.
Ky është denim me të cilin All-llahu [subhanehu ve teala] e denoi popullin e Lutit [alejhis-selam], të cilët mohuan Zotin dhe u dhanë pas imoralitetit. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
” disa prej tyre Ne i goditëm me furtunë plot rërë, “. (El-Ankebut: 40).
“Ne atyre, përveç familjes së Lutit të cilën e shpëtuam para se të agonte, u lëshuam një erë që solli gurë mbi ta”. (El-Kamer: 34).
“Kur erdhi urdhri ynë, Ne përmbysëm të gjitha ato (fshatrat e tyre) duke kthyer çdo gjë nga lart poshtë, dhe mbi ta reshëm gurë të fortë pa ia nda. (gurë) Të shënuar te Zoti yt. Ai (vend) nuk është larg zullumqarëve (idhujtarëve kurejshitë)”. (Hud: 82- 83).
Kurse Kurtubiu në tefsirin e tij transmeton një thënie të Muxhahidit, i cili thotë:
“Guri nuk është larg nga zullumqarët e popullit tënd, o Muhammed”.
Kurse Katadeja dhe Ikrimeja thonë:
“Domethënë nuk shpëtojnë zullumqarët e këtij ummeti, pasha All-llahun, All-llahu pas kësaj nuk e ka shpëtuar asnjë zullumqar”. (kurtubiu, 9/ 83).
Me këtë denim All-llahu [subhanehu ve teala] e denoi edhe popullin e elefantit.
All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“A nuk e ke parë se ç’bëri Zoti yt me poseduesit e elefantit? A nuk ua bëri përpjekjen e tyre të dështuar? Dhe Ai kundër tyre lëshoi shpendë që vinin tufë-tufë! Dhe i gjuanin ata me gurë nga balta e gurëzuar! Dhe ata i bëri si gjeth i grimcuar (i përtypur)”. (Sureja El-Fil).
Të kësaj natyre është edhe denimi për të martuarin që ban imoralitet.
All-llahu [subhanehu ve teala] me këtë denim iu është kërcënuar edhe kurejshitëve duke u thënë:
“A u garantuat ju prej Atij që është në qiell, që të mos lëshojë kundër jush ndonjë stuhi me rrebesh gurësh. E pra, do ta kuptoni se si është ndëshkimi Im!”. (El-Mulk: 17).
Dhe tha:
“A mos jeni të siguruar që nuk do tu shafitë në tokë ose nuk do t’ju lëshojë ndonjë shtrëngatë e ju nuk do të keni mbrojtës”. (El-Isra: 68).
5- Shafitja.
Shafitja është fundojse në thellësirat e tokës. Fundosja e vendit dhe njerëzve dhe humbja nga sipërfaqja e tokës.
Shafitja- fundosja është denim, me të cilin All-llahu [subhanehu ve teala] e denoi Karunin, pasiqë ishte zullumqar dhe tiran. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“Po Ne atë dhe pallatin e tij i shafuam në tokë dhe veç All-llahut nuk pati që ta mbrojë, e as vetë nuk pati mundësi të mbrohet”. (El-Kasas: 81).
” kurse disa të tjerë i sharruam në tokë “. (El-Ankebut: 40).
Ky është një lloj i denimit që do të gjindet edhe në kohën e fundit, siç tregohet në hadithin që e transmeton Imran ibn Husjeni [radijall-llahu anhu], i cili k a dëgjuar Pejgamberin [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] duke thënë:
“Në këtë ummet do të ketë vithisje, deformim dhe gjuajtje. Atëherë kur do të shfaqen këngëtaret dhe instrumentet musikore dhe kur të përdoret alkooli”. (sahih, Tirmidhiu dhe të tjerët).
All-llahu [subhanehu ve teala] ua ka tërhjekur vërejtjen mëkatarve nga ky denim, duke u thënë:
“A mos janë të sigurt ata që përgatitën kurthe, se All-llahu nuk do t’i trandë ata me tokën, ose nuk do t’u vijë atyre dënimi kah nuk e mendojnë?”. (En-Nahl: 45).
Dhe:
” Sikur të duam, Ne e shafitim tokën me ta ose shembim mbi ta copa nga qielli. S’ka dyshim se në këtë ka argument për secilin njeri që kthen mendjen te Zoti”. (Sebe’: 9).
Një pjesë e shembjes janë edhe tërmetet që e dridhin tokën dhe i shkatërrojnë qytetet e ndërtuara. Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka treguar se tërmetet do të shtohen para ditës së Kijametit, duke thënë:
“Nuk bahet Kijameti derisa të shtohen vrasjet .dhe derisa të shtohen tërmetet”. (Buhariu).
Ibn Haxheri [rahimehull-llah] thotë:
“Në shumë vende të lindjes, veriut dhe perendimit kanë ndodhur shumë tërmete, mirëpo si duket qëllimi nga sasia e madhe e tyre është gjithpërfshishmëria dhe vazhdimësia”. (Fet’hul-Bari, 13/ 87).
6- Uria, etja dhe varfuria.
Me këtë denim All-llahu [subhanehu ve teala] e ka denuar popullin e Sebe’së. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“All-llahu sjell si shembull një fshat (vendbanim) që ishte i sigurt dhe i qetë, të cilit i vinte furnizimi nga të gjitha anët me bollëk, kurse ata (banorët) i përbuzën të mirat e All-llahut. Atëherë All-llahu, për shkak të sjelljes së tyre, ua veshi petkun (ua ngjeshi) e urisë dhe të frikës”. (Sebe’: 112).
Dhe:
“Po ata i kthyen shpinën, e Ne e lëshuam kundër tyre rrjedhën e pendës dhe dy kopshtet e tyre i shndërruam në dy kopshte me fruta të idhët, drunj të thatë dhe diçka pak hide. Atë dënim ua dhamë atyre për shkak se nuk besuan, e Ne nuk dënojmë, përveç mohuesit.”. (Sebe’: 16- 17).
“Për shkak të veprave (të këqija) të njerëzve, janë shfaqur në tokë e në det të zeza (bela, skamje, katastrofa, humbje e bereqetit etj.), e për ta përjetuar ata një pjesë të asaj të keqeje që e bënë, ashtu që të tërhiqen (nga të këqijat)”. (Er-Rum: 41).
Ibn Kethiri [rahimehull-llah] thotë:
“Pakësimi i fryteve dhe të korrërave ndodh për shkak të mëkateve, që të shijojnë diçka nga ajo që kanë vepruar”.
“I sprovon me pakësim të pasurisë, njerëzve dhe fryteve për t’i srpovuar për atë që kanë vepruar, se “ashtu që të tërhiqen (nga të këqijat)”, domethënë nga mëkatet”. (Ibn Kethiri, 6/ 327).
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] duke ua tërhjekur vërejtjen muslimanëve nga këto telashe ka thënë:
“O ju muhaxhir! Pesë gjëra nëse sprovoheni me to, kurse unë strehohem te All-llahu nga takimi i tyre nëse vjedhni në peshojë dhe matje, do të vjen thatësia, jeta e vështirë dhe zullumi i pushtetarit, e nëse nuk japin zekatin, u ndalet shiu nga qielli, po mos të ishin bagëtia, nuk do të binte shi”. (sahih, Ibn Maxheja dhe të tjerët).
7- Frika, përçarja, sundimi prej armiqve, nënçmimi, vrasjet e shumta dhe luftërat.
Me këtë lloj të denimit All-llahu [subhanehu ve teala] ka denuar izraelitët, duke i përçarë në shumë grupe, duke i nënçmuar dhe poshtërsuar deri në ditën e Kijametit.
All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“Përkujto (o i dërguar) kur Zoti Yt shpalli qartas se mbi ta do të vë, deri në ditën e kijametit, sundimin e ndonjë që ka për t’ua shijuar atyre mundimin më të shëmtuar. Vërtet Zoti yt ndërmerr shpejtë dënimin, Ai edhe falë e mëshiron shumë”. (El-A’raf: 167).
Të vërtetën e thotë All-llahu. Ishin njerëzit më të poshtër dhe më të nënçmuarit, kurse këtë sundim dhe krenari të tyre që e shohim sot është për shkak se muslimanët e kanë tradhtuar fenë dhe obligimet e tyre, kurse të krishterët sillen me diplomaci me ta me argument se ata janë popull i bekuar. Këtë All-llahu e sqaron duke thënë:
“Atyre (jehudive) u është vënë njollë e nënçmimit kudo që të gjenden, vetëm nëse kapen për litarin (fenë) e All-llahut dhe kthehen në besën e njerëzve (të muslimanëve), ata kanë shkaktuar kundër vetes përbuzje nga All-llahu, andaj atyre u është shtruar shtypja e mjerimi. Këtë, për shkak se ata i mohonin argumentet e All-llahut, i mbytnin mizorisht pejgamberët dhe për shkak se kundërshtonin (udhëzimet e Zotit) dhe tejkalonin (çdo normë njerëzore)”. (Ali Imran: 112).
All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“Thuaj: “Ai ka fuqi (t’ju shpëtojë, por edhe) t’ju sjellë dënim prej së larti ose prej së poshti nën këmbët tuaja apo t’ju ndajë në grupe e ta luftoni njëri-tjetrin. Shih se si i sqarojmë faktet në mënyrë që të kuptojnë”. (El-Enam: 65).
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:
“O ju muhaxhir! Pesë gjëra nëse sprovoheni me to, kurse unë strehohem te All-llahu nga takimi i tyre nëse tradhtoni marëveshjen e All-llahut dhe të Pejgamberit, atëherë All-llahu le që t’ju sundon armiku i huaj, e ua marin një pjesë të asaj që e keni në duar; nëse prijësit e tyre nuk gjykojnë me Librin e All-llahut, dhe selektojnë nga ajo që kemi shpallur, All-llahu e futë luftën mes tyre; nëse vjedhni në peshojë dhe matje, do të vjen thatësia, jeta e vështirë dhe zullumi i pushtetarit, e nëse nuk japin zekatin, u ndalet shiu nga qielli, po mos të ishin bagëtia, nuk do të binte shi”. (sahih, Ibn Maxheja dhe të tjerët).
8- Deformimi.
Mes’h, domethënë sipas Mubarekfurit, ndryshim të fotografisë. (Tuhfetul-Ahvedhi, 3/ 151).
All-llahu [subhanehu ve teala] me këtë denim ka denuar izraelitët kur i tejkaluan kufinjtë ditën e shtunë:
“Ju tanimë e keni të njohur çështjen e atyre nga mesi juaj që nuk respektuan (urdhrin) në të shtunën, e Ne u thamë: Shndërrohuni në majmunë të përbuzur!”. (El-Bekare: 65).
” që disa prej tyre i shndërroi në majmunë e në derra, “. (El-Maide: 60).
Kurse Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] na ka treguar se ky denim do të gjindet edhe në këtë ummet, duke përshkruar mëkatin që do ta bëjnë këta njerëz.
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:
“Do të ketë në këtë ummet, ose në ummetin tim, vithisje, deformim dhe gjuajtje, për ata që nuk besojnë në kader”. Sahih, Tirmidhiu).
Imran ibn Husjeni [radijall-llahu anhu] merfuan thotë:
“Në këtë ummet do të ketë vithisje, deformim dhe gjuajtje. Atëherë kur do të shfaqen këngëtaret dhe instrumentet musikore dhe kur të përdoret alkooli”. (sahih, Tirmidhiu dhe të tjerët).
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:
“Nuk bahet Kijameti derisa në popullin tim të mos ketë vithisje dhe deformim”. (Ibn Hibani, hasen).
Ibn Tejmiu [rahimehull-llah] thotë:
“Deformimi do të ndodh patjetër në këtë ummet, edhe ate në dy lloj njerëzish: në dijetarët e këqinjë, ata që gënjejnë mbi All-llahun dhe Pejgamberin [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ata që përmbysën fenë e tij dhe ata që i publikojnë mëkatet, të dhënë pas alkoolit dhe ndalesave tjera “.
“Vithisja dhe deformimi ndodh kur ti konsiderojnë të lejuara këto gjëra me koment të prishur, sepse ata po i lejojnë duke besuar se Ligjdhënësi i ka ndaluar, bëhen mosbesimtar dhe nuk janë nga ummeti i tij. Po të pranonin se janë të ndaluara nuk do të denoheshin me deformim, si shumica e atyreve që i bëjnë këto mëkate, të cilët pranojnë se janë mëkate”.
9- Sëmundjet, telashet dhe mortaja.
Këto janë një lloj tjetër i denimit, të cilat ua dërgon popujve kriminel e mosbesimtar, ose musliman e mëkatar.
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:
“Mortaja është fëlliqësirë, e cila është dërguar te një grupë e izraelitëve ose te ata që kanë qenë para jush”. (Buhariu dhe Muslimi).
All-llahu [subhanehu ve teala] u është kërcënuar mëkatarëve të popujve më këtë denim, kurse mortajën e ka bërë mëshirë dhe gradë dëshmori për këtë ummet:
“Nëse përhapet imoraliteti në një popull dhe e publikojnë, te ata përhapet mortaja dhe sëmundjet që skanë qenë te popujt e mëhershëm”. (Sahih, Ibn Maxheja).
Imam Kurtubiu thotë:
“All-llahu nuk ia ndryshon dhuntinë dhe shëndetin e një populli derisa ata të ndryshojnë vetveten, duke insistuar në mosbesim, e nëse insistojnë, u vjen afati i caktuar dhe bjer mbi ta denimi”. (Kurtubiu, 9/ 292).
Përshtati: Bekir Halimi
www.alminbar.net,
10.4.2003
