Drejtësia
Padrejtësitë e mëdha që ndodhin në jetën tonë të përditshme në nivel individual dhe kolektiv, në ate lokal dhe global, në mesin e muslimanëve dhe në mesin e jomuslimanëve dhe dhe padrejtësia që e bajnë jomuslimanët ndaj muslimanëve na detyron të flasim për drejtësinë, sipas kritereve të fesë së shndëritshme Islame.
Kjo drejtësi nuk kërkohet vetëm prej armiqve tanë, por edhe nga muslimanët. Madje ata prej të cilëve kërkohet më së shumti drejtësia janë ithtarët e kësaj feje, e cila fillim e fund mbështetet në drejtësi.
Sigurisht se nuk amnestohen as ata që vazhdimisht i këndojnë drejtësisë, mirëpo të cilën e kanë rezervuar vetëm për vehte, dhe nuk vlen edhe për popujt tjerë.
Definicioni i drejtësisë
Në gjuhën arabe drejtësisë i thuhet adlun (- íÚÏá – ÚÏáÇð ÚÏá).
Gjuhësisht drejtësia i ka disa domethënie, përdoret si emër dhe cilësi. Si kriter dhe gjykim i drejtë. (Shiko: Mekajisul-Lugati, 4/ 246; Es-Sihah, 5/ 1760; Lisanul-Arabi, 5/ 2838 dhe Mufredatur-Ragib, fq. 325).
Në aspektin fetar (terminologjik) drejtësia është definuar në disa forma:
– Ibn Hazmi e ka definuar si: “T’i kryejsh detyrat dhe t’i marish obligimet”. (Mudavatun-Nufus, fq. 82).
– Xhurxhaniu thotë: “Drejtësia është mesi mes ekstremizmit dhe liberalizmit”. (Et-Tarifat, fq. 153).
– Disa të tjerë e kanë definuar si: “Dhënia e të drejtave obligative dhe barazia në të drejtat e atyreve që i meritojnë të drejtat e tyre”. (Er-Rijadun-Nadire, Sadiu, fq. 253).
Drejtësisë në gjuhën arabe i thuhet edhe El-Kistu ( ÇáÞÓØ).
All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“All-llahu vërtetoi se nuk ka zot tjetër përveç Tij, e dëshmuan edhe engjëjt e dijetarët, dhe se Ai është Zbatues i drejtësisë. Nuk ka zot përveç Tij, Fuqiplotit e të Urtit”. (Ali Imran: 18).
Dhe es-siratul-mustekim, ( ÇáÕÑÇØ ÇáãÓÞíã).
All-llahu [subhanehu ve teala] duke treguar për Hudin [alejhis-selam], i cili i drejtohet popullit të vet, të cilët iu kërcënuan dhe e frikësuan me idhujt e tyre, u tha:
“Ne nuk themi tjetër vetëm se dikush prej zotave tanë të ka goditur me çmendje! Ai tha: “Unë dëshmitar e kam All-llahun, e ju dëshmoni se unë jam larg nga ajo çka ju i shoqëroni. (larg adhurimit) Pos Tij. Ju pra, të gjithë përpiquni kundër meje e mos më jepni afat. Unë iu kam mbështetur All-llahut, Zotit tim dhe Zotit tuaj, pse nuk ka asnjë nga gjallesat, e që Ai të mos e ketë nën sundim, vërtet Zoti im është i drejtë”. (Hud: 54- 56).
Vlera e drejtësisë dhe njerëzve të drejtë
Vlera e drejtësisë del në shesh duke folur rreth këtyre elementeve:
1- Drejtësia është qëllimi për të cilin All-llahu ka dërguar pejgamberët dhe ka zbritur librat. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“Ne i dërguam të dërguarit Tanë me dokumente të qarta dhe Ne zbritëm me ata librin dhe drejtësinë që t’i përmbahen njerëzit të së drejtës “. (Hadid: 25).
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“All-llahu [subhanehu ve teala] i ak dërgaur pejgamberët dhe i ka zbritur librat që njerëzit të zbatojnë drejtësinë, në bazë së cilës janë ngritur qiejt dhe toka. Atje ku dalin në shesh shenjat e drejtësisë dhe shihet qartë, atje është Ligji dhe Feja e All-llahut. All-llahu [subhanehu ve teala] nuk ka përkufizuar rrugët, argumentet dhe shenjat e drejtësisë në një formë e të ketë mohuar rrugët, argumentet dhe shenjat tjera, të cilat janë si ato ose më të fuqishme se ato. Madje ka sqaruar se qëllimi i rrugëve të caktuara me fe është zbatimi i drejtësisë dhe praktimi i tij në mesin e njerëzve. Andaj secila rrugë që nxjer në shesh drejtësinë ështe prej fesë. Andaj nuk thuhet se është në kundërshtim me fenë. Poashtu nuk thuhet se politika e drejtë është në kundërshtim me atë që e ka thënë feja, por është në përputhje me te, madje është një pjesë e sajë. Ne e emërtojmë politikë, duke pasuar terminologjinë e tyre, sepse ajo është ligj (sherijat) i vërtetë”. (Bedaiul-Fevaid, 3/ 674).
2- Është shkak i bereqetit në furnizime.
Në një depo të Emevitëve është gjetur një qese me një kokër gruri sa bërthama e hurmës, në të cilën shkruante: “Kjo mbinte në kohën e drejtësisë”. (Ibn Kajjimi në “Zadul-Mead”, 4/ 363, thotë: “Këtë tregim e ka treguar Imam Ahmedi pas një hadithi që e ka transmetuar”. Shiko “Musnedin” e Imam Ahmedit, 2/ 292).
3- Drejtësi të shpien deri te dashuria e All-llahut [subhanehu ve teala].
All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
” mbani drejtësinë, se vërtet All-llahu i do të drejtit “. (El-Huxhurat: 9).
Pra, All-llahu [subhanehu ve teala] e do drejtësinë dhe njerëzit e drejtë.
4- Drejtësia është shkak që i ndihmon njeriut të arrijë grada të larta te All-llahu [subhanehu ve teala].
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:
“Të drejtit te All-llahu do të jenë në kolltuqe nga drita, në të djathtë të All-llahut [Azze ve xhel-le]. Që të dyja dyart e All-llahut janë të djathta. Ata që janë të drejtë gjatë gjykimit, ndaj familjes dhe ndaj atyreve që i sundojnë”. (Muslimi).
5- Drejtësia është shok i pandarë i tevhidit në librin e All-llahut, sepse monoteizmi është drejtësia më e madhe, ashtu sikurse shirku është padrejtësia më e madhe.
All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
“All-llahu vërtetoi se nuk ka zot tjetër përveç Tij, e dëshmuan edhe engjëjt e dijetarët, dhe se Ai është Zbatues i drejtësisë. Nuk ka zot përveç Tij, Fuqiplotit e të Urtit”. (Ali Imran: 18).
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“Shirku është zullumi më i madh, kurse drejtësia më e madhe është Tevhidi (monoteizmi). Pra, drejtësia është shok i pandarë i monotezimit, kurse zullumi shok i pandarë i shirkut, andaj All-llahu [subhanehu ve teala] i përmedn të bashkuara mes vehte në këtë ajet. Dhe në ajetin tjetër:
” sepse idhujtaria është padrejtësi më e madhe!”. (Lukman: 13)”. (El-Fevaid, 81).
6- Drejtësia është shkak për ngritjen e shteteve, shoqërive dhe sekreti i sigurisë së tyre.
Ibn Tejmiu [rahimehull-llah] thotë:
“Çështjet e njerëzve në dunja zhvillohen me drejtësi, edhe pse bëjnë llojlloj mëkatesh, ma mirë se sa me zullum në të drejtat e njerëzve, edhe nëse nuk bëjnë llojlloj mëkatesh. Andaj është thënë: “All-llahu e ngrit nëj shtet të drejtë, edhe nëqoftëse është jobesimtare dhe nuk ngrit një shtet zullumqar edhe nëqoftëse është muslimane”. Poashtu thuhet: “Dunja vazhdon me drejtësi dhe kufër, mirëpo nuk mundet të vazhdojë me zullum dhe islam”. (El-Fetava, 28/ 146).
Drejtësia Hyjnore
Drejtësia është prej cilësive me të cilat cilësohet All-llahu sipas të gjitha ligjeve dhe feve. Madje të gjith njerëzit, ithtarë të të gjitha librave qiellor e konfirmojnë drejtësinë hyjnore.
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“All-llahu [subhanehu ve teala] është i Drejtë, i Cili nuk bën tirani e zullum, kurse robërit e Tij nuk frikohen prej Tij se mund t’ju bëjë zullum. Në këtë janë të pajtuar të gjitha librat dhe të dërguarit. Është rregull i përsosur, dhe nuk lejohet të vijë ndonjë ligj në kundërshtim me te. Asnjë pejgamber nuk flet gjëra të kundërta me te”. (Hidajetul-Hajara, fq. 159).
Prej emrave të bukur të All-llahut është edhe emri “I drejtI” ÇáÚÏá , sepse All-llahu është i cilësuar me drejtësi absolute. Është i Drejtë në gjykimet e Tija të kësaj dhe asaj bote. Është i Drejtë në gjykimet e Tija fetare dhe kosmologjike.
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] duke e komentuar pjesën e hadithit:
” gjykimi Yt ndaj meje do të realizohet, caktimi Yt për mua është i drejtë ” thotë:
“Kjo pjesë e hadithit ngërthen në vehte dy baza kryesore, në të cilat mbështet tevhidi. Njëra: konfirmimi i Kaderit (Caktimeve të Zotit) dhe se gjykimet e Zotit detyrimisht realizohen te njeriu, nuk mund të iket prej tyre e as që ka forcë për ti shtyrë ato. E dyta: All-llahu është i drejtë në këto gjykime e nuk i ban zullum njeriut. As që del nga kornizat e drejtësisë dhe bamirësisë. Sepse zullumi lind nga nevoja e zullumqarit, injoranca ose mendjelehtësia, andaj është e pamundshme të ndodhë kjo nga Ai që e Di çdo gjë, nga Ai që ska nevojë për asgjë, kurse të gjitha krijesat kanë nevojë për Te, nga Ai i Cili është Gjykatësi më i mirë. Asnjë grimcë e cila nën sundim të All-llahut nuk mundet të del nga urtësia dhe falënderimi i Tij, ashtu sikurse nuk mundet të del nga Caktimi dhe Vullneti i Tij. Urtësia e All-llahut është e pranishme aty ku është i pranishëm Vullneti dhe Fuqia e Tij”. (Medicina Pejgamberike, 161- 162).
All-llahu [subhanehu ve teala] nëse denon, denon me drejtësi, e nëse shpërblen, shpërblen në bazë të Bujarisë dhe Dordhënies së Tij.
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“Urtësia e Tij nuk vjen në kundërshtim me Mëshirën e Tij. Por Mëshirën, Bamirësinë dhe Mirësinë e vëndon në vendin e duhur, kurse edhe Denimin, Drejtësinë, Hakmarjen dhe Persekutimin e Tij në vendin e duhur. Që të dy veprimet ndodhin në përputhje me Krenarinë dhe Urtësinë e Tij, sepse është Krenari dhe i Urti. Nuk i përket Urtësisë së Tij që ta vëndon Kënaqjen dhe Mëshirën e Tij në vendin e Denimit dhe Hidhërimit, kurse Hidhërimin dhe Denimin e Tij në vendin e kënaqjes dhe Mëshirës së tij. Nuk duhet kthyer te thënia e atij që ka perde të trashë mes tij dhe All-llahut, i cili thotë se të dy veprimet për All-llahun janë të barabarta dhe në origjinë nuk ka dallim aspak. Por na qenka Vullneti i All-llahut, i cili ndodh pa shkak dhe pa urtësi”. (Bedaiul-Fevaid, 2/ 347).
All-llahu [subhanehu ve teala] nuk i denon mosbesimtarët në ahiret përpos pas konfirmimit të tyre, dhe dëshmisë së natyrës së tij dhe shpalljes kundër tyre.
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“All-llahu [subhanehu ve teala] për shkak të Mëshirës dhe Bamirësisë së Tij të plotë nuk denon askend përpos pas dërgimit të pejgamberëve te ata, edhe po t’i bëjnë ato vepra që e meritojnë qortimin dhe denimin. All-llahu ka përgaditur dy argumente kundër tij, nuk e denon derisa nuk janë të pranishme. Njëri: natyra e pastër në të cilën e ka krijuar, siç është konfirmimi se All-llahu është Zoti, Pronari, Krijuesi dhe se ka detyra ndaj Tij. I dyti: dërgimi i pejgamberëve me detajizime të këtyre rregullave, konfirmim dhe plotësim të tyre. Kështu që ky njeri gjindet mes dëshmisë së natyrës së pastër dhe sherijatit, dhe pranon se është mosbesimtar, siç na tregon All-llahu [subhanehu ve teala]:
“… dhe ashtu dëshmuan kundër vetvetes se me të vërtetë e refuzonin (të vërtetën)”. (El-Enam: 130).
Pra, nuk është shqiptuar denimi para se të pranojnë gabimin dhe të dëshmojnë këta dy dëshmitar. Kjo është kulmi i drejtësisë”. (Ahkamu Ehlidh-Dhimmeti, 2/ 1013- 1014).
Nga plotësia e drejtësisë së All-llahut është se ai nuk ban zullum as sa një grimcë e atomit në Ditën e Kijametit. All-llahu [subhanehu ve teala] gjykon mes robërve dhe secilit ia jep hakun e vet, nga Mëshira, Bujaria, Fisnikëria dhe Dhuntitë e Veta, një obligim të cilin All-llahu ia ka bërë vetvetes. Ai cilin do e denon me Drejtësi, askujt si ban zullum. Ai gjykon drejt mes tyre pa marur parasysh distancëen kohore dhe hapësinore mes tyre, llojllojshmërinë e gjendjes dhe situatës së tyre, divergjencat e ligjeve dhe feve të tyre, dallimin e gradave dhe arsyetimeve të tyre. Këtë s’mund ta bëjë askush përveç All-llahut [subhanehu ve teala].
Drejtësi ka vetëm nën hijen e fesë së vërtetë
Drejtësia është kërkesë e individëve dhe shoqërive. Të gjith e kërkojnë drejtësinë dhe mundohen ta realizojnë ate. Mirëpo shumica e njerëzve bëjnë zullum duke synuar të drejtën, ban padrejtësi duke menduar se është duke vepruar drejtë. Kjo vjen nga shkaku i largimit nga gjykimi me ligjet e All-llahut, i cili i tëri është drejtësi, bamirësi, mëshirë dhe interes. Sepse All-llahu më së miri e njeh krijesën e tij, është më i Mëshirshëm ndaj tyre se sa nëna ndaj fëmijës. Është gjykatësi më i mirë. Ai urdhëron vetëm gjërat në të cilat ka mirësi dhe interes për njerëzit.
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“Veprimet e Zotit [tebareke ve teala] burojnë nga Emrat dhe Cilësitë e Tija, kurse emrat dhe cilësitë e njerëzve burojnë nga veprat e tyre. Veprimet e Zotit [tebareke ve teala] janë nga plotësia e Tij, kurse plotësia e njerëzve është prej veprimeve të tyre, ka marur emra, pasiqë është plotësuar me veprim. Zoti çdo herë ka qenë i plotë, andaj veprimet e Tija burojnë nga plotësia e Tij, sepse është i Plotë në Qenien dhe Cilësitë e Tija. Pra, veprat burojnë nga plotësia e Tij. Zoti ka qenë çdo herë i plotë andaj ka vepruar, kurse njeriu vepron që të plotësohet, ashtu siç i takon atij Informatat përveç Tij ose janë krijesë ose urdhër i Tij. Ose dije e gjërave që ka krijuar ose dije e gjërave që ka caktuar. Burimi i krijimit dhe urdhërit është nga Emrat e Tij të bukur. Janë të ndërlidhura në mënyrë kauzale. Urdhëri buron nga Emrat e Tija të bukur, andaj edhe urdhëri, i tëri është i mirë, domethënë nuk del nga interesi, mëshira, dhimbsuria dhe bamirësia ndaj njerëzve, duke i plotësuar me urdhëra dhe ndalesa. Urdhëri i Tij është i tëri interes, urtësi, butësi dhe bamirësi, sepse buron nga Emrat e Tij të bukur.. edhe veprimet e Tija nuk dalin nga kufinjtë e Drejtësisë, Urtësisë, interesit dhe mëshirës, sepse burojnë nga Emrat e Tij të bukur. Andaj nuk ka dallim mes krijesave e as kotësira, sepse All-llahu nuk i ka krijuar krijesat për kot, për asgjë dhe për lojë”. (Bedaiul-Fevaid, 1/ 170- 171).
Nëse e kemi të qartë se ska drejtësi të plotë përpos se në hije të sherijatit të All-llahut, atëherë duhet ta dimë se nëse ithtarët e sherijatit nuk janë aktiv në shpalosjen e drejtësisë, Mëshirës dhe interesit që gjinden në fenë dhe gjykimin e All-llahut, në jetën e kësaj dhe asaj bote, atëherë kjo mangësi do t’i shtyen ithtarët e të kotës të shpikin për vehte politika dhe ligje, për të cilat mendojnë se janë të drejta, mirëpo në realitet ato janë vetë zullumi.
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“Ky është vendi shumë rëshqitës, një pozitë shumë e ngushtë dhe një rrugicë shumë e rëndë. Një grup shkoi në skaj dhe i eliminoi denimet e fesë, i humbën të drejtat e njerëzve, kriminelët i stimuluan të bëjnë çorodi, kurse sherijatin e banë të mangut, duke mos pasur mundësi të realizojë ineteresin e njerëzve, ia mbyllën vehtes shumë rrugë nga rrugët e njohjes së të vërtetës nga e kota, madje i eliminuan ato, edhe pse ata bindshëm e dinë, po edhe të tjerët e dinë se janë argumente të vërteta, duke supozuar se kundërshtohen me rregullat e sherijatit. Ajo që i shpiu deri këtu, ishte mangësia në njohjen e sherijatit. Kur pushtetarët panë se nuk mund të rregullohet jeta e njerëzve përveç se me gjëra plotësuese nga ajo që kuptuan këta njerëz prej fesë, shpikën ligje dhe politika me të cilat do të rregullojnë çeshtjet e botës. Andaj nga mangësia e tyre në sherijat lindën shpikjet që i shpikën ata një e keqe e gjatë dhe një çorodi e gjërë. U zmadhua kjo çeshtje saqë u bë e pamundshme tejkalimi i sajë. Kurse grupi tjetër bëri gabimin tjetër duke ia mveshur fesë gjëra që janë në kundërshtim me gjykimin e All-llahut dhe të Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Që të dy grupet gabuan për shkak të mangësisë në njohjen e asaj që ia ka dërguar All-llahu Pejgamberit të Tij”. (Bedaiul-Fevaid, 3/ 674).
Keqkuptime mbi drejtësinë
Ithtarët e të kotës kanë shumë metoda për t’i larguar njerëzit nga e vërteta. Prej këtyre metodave është edhe përdorimi i termeve të lavdëruara fetarisht dhe të dashura për natyrën e pastër dhe mendjen e shëndosh, mirëpo me domethënie të kundërtë dhe me te emërtojnë gjëra të kota, gjëra të cilat dëshirojnë t’i përhapin në mesin e masës së gjërë.
Në kontekstin e temës sonë, të parët që e kanë bërë këtë hap janë Mutezilitët, të cilët shumë e kanë lavdëruar drejtësinë, saqë e kanë bërë një prej shtyllave krysore të besimit të tyre. Mirëpo ata kanë për qëllim një domethënie shumë të fëlliqur, e që është mohimi i caktimit të All-llahut.
Ibn Tejmiu [rahimehull-llah] thotë:
“Prej drejtësisë e kanë bërë faktin që ajo që ndodh të mos jetë nga Vullneti i Tij dhe të ndodhin gjëra që Ai nuk i Dëshiron dhe se Ai nuk i ka krijuar veprat e njerëzve. Ata me këtë mohuan Mundësinë, Vullnetin dhe Krijimin për të konfirmuar drejtësinë. Ata nga Mëshira kanë bërë mohimin e disa gjërave që i ka krijuar All-llahu, sepse nuk kanë njohur urtësitë që gjinden në to”. (Dakaikut-Tefsir, 2/ 144).
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“Ata mohuan disa cilësi, me të cilat All-llahu ka cilësuar Vetveten, dhe këtë e kanë emërtuar Tevhid. Ia përgjanë Zotin krijesave duke i dhanë të drejtë njeriut të jep vlerësimet absolute për të mirën dhe të keqen, e këtë e emërtuan drejtësi. E thanë: ne jemi ithtar të tevhditi dhe drejtësisë. Drejtësia e tyre na qenka mohimi i Mundësisë dhe Vullnetit të përgjithshëm dhe absolut, nga i cili nuk asgjë nga krijesat, qeniet, cilësitë dhe veprat e tyre. Kurse tevhidi i tyre është mohim i Emrave të bukura të Tij dhe deformim i domethënieve të tyre, nga kuptimi i tyre i vërtetë. Ashtuqë ky tevhid i tyre ishte asgjësim, kurse drejtësia e tyre idhujtari”. (Bedaiul-Fevaid, 2/ 392).
Këtë rrugë e kanë pasuar edhe Xhebritët, sipas të cilëve drejtësi është çdo gjë e mundshme.
Ibn Kajjimi [rahimehull-llah] thotë:
“Një grupacion supozon se drejtësia është çdo gjë e mundshme, kurse padrejtësia është vetvetiu e pamundshme. Ata thonë: sepse zullum është të veprosh në pronën e dikujt tjetër, kurse All-llahu është pronar i çdo gjëje, andaj veprimi i All-llahut në krijesat e Tij është i tëri i drejtë. Nëj grupacion tjetër thonë: drejtësi është që mos të denon për gjërat që i ka Caktuar All-llahu. Andaj kur e dimë se kanë ndodhur denime për mëkate, kjo tregon se këto gjëra nuk futen në Caktimin e All-llahut, andaj sipas tyre drejtësi na qenka shpërblimi për mëkatin me denim ose qortim, ose në dunja ose në ahiret. Ata e kishin të vështirë të bashkojnë mes drejtësisë dhe caktimit, duke pretenduar se ai që e konfirmon Caktimin e All-llahut, nuk mundet të flet për drejtësi, ashtu sikurse ai që flet për drejtësi nuk mundet të flet për Kader. Ata e kishin të vështirë edhe të bashkojnë mes tevhidit dhe konfirmimit të Cilësive të All-llahut ashtuqë tevhidi i tyre ishte mohimi i cilësive, kurse drejtësia përgënjeshtrim i Kaderit. Kurse Ehli Sunneti i konfirmojnë që të dyja gjërat. Sepse zullum te ata është mos vendimi i gjërave në vendin e vet, siç është denimi i mirbërësit dhe atij që ska mëkate. Nga ky veprim All-llahu e ka pastruar Vetveten në disa vende në Kur’an. Ai edhe pse e devijon cilin Dëshiron dhe gjykon për tu bërë mëkate dhe padrejtësi ndaj cilit Dëshiron, kjo është thelbi i drejtësisë, sepse devijimin dhe dorëzimin e ka vënduar në vendin e duhur dhe të merituar. Prej emrave të Tij atë bukur është “I drejti”, që domethënë se të gjitha veprimet dhe gjykimet janë drejtësi, saktësi dhe e vërtetë. All-llahu e ka sqaruar rrugën, i ka dërguar pejgamberët, i ka zbritur librat, i ka larguar defektet dhe ka ofruar mundësinë e udhëzimit dhe veprave të mira me dëgjim, shikim dhe mendje. Kjo është drejtësia e Tij. Atë që ka Dëshiruar i ka dhënë edhe më tepër kujdes, i ka ndihmuar dhe i ka dhënë sukses, e kjo është prej Dhuntisë së Tij, kurse ate që se meriton dhuntinë dhe suksesin e Tij e ka dorëzuar, e ka lërë para vetes së vet pa ndihmës, nuk ka Dëshiruar All-llahu që ta orientojë, andaj ia ka ndërprerë të mirat, mirëpo nuk e ka privuar nga drejtësia Qëllimi është të themi se fjala e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]:
“Gjykimi Yt ndaj Meje do të realizohet, kurse Caktimi Yt për mua është i Drejtë”.
I kundërshton që të dyja mendimet, të cilët mohojnë gjithpërfshirshmërinë e Caktimeve të All-llahut për njeriun dhe nxjerin veprat e njeriut nga rrethi i Caktimit të All-llahut dhe e konsiderojnë se kjo ka të bëjë me urdhërin dhe ndalesën. I kundërvihet edhe Xhebritëve, të cilët thonë: çdo e mundshme është drejtësi, sepse atëherë ska domethënie fjala: “..kurse Caktimi Yt për mua është i Drejtë”, sepse drejtësi te ata është çdo gjë që mund të veprohet, kurse padrejtësia është e pamundshme të ndodh vetvetiu. Sipas këtij supozimi, kuptimi i këtij hadithit do të ishte: “Do të realizohet Caktimi Yt për mua”, e kjo është qinqërqind domethënia e pjesë së parë të hadithit”. (El-Fevaid, fq. 24- 26).
Prej keqkuptimeve bashkëkohore të drejtësisë është edhe kampanja që e bëjnë mosbesimtarët, shekullaristët dhe mbrojtësit e të drejtave të njeriut për drejtësinë, të cilës i japin domethënie të kundërta me fenë e vërtetë Islame, madje disa domethënie janë në kundërshtim edhe me fetë e deformuara. Psh ata e quajnë drejtësi barazinë e dy gjërave të kundërta. Nën këtë rregull hynë shumë forma, siç është barazimi në të drejtat politke mes elitës dhe njerëzve të thjeshtë, mes dijetarëve dhe mendjelehtëve, mes specialistëve të një lëmie dhe pleqve, që s’dinë asgjë më tepër se ajo që e kanë brenda shtëpisë së tyre. Zërat e të gjith këtyre i bëjnë të barabarta, nën pretendimin e drejtësisë. Kjo është kulmi i zullumit dhe është në kundërshtim me logjikën e shëndoshë.
Shuma mosbesimtar edhe pasues të tyre i akuzojnë disa rregulla të fesë Islame, me preteks se janë në kundërshtim me drejtësinë, duke futur dyshime në këtë mënyrë rreth Islamit. Siç është rasti i (dijes) shpagimit për gruan, i cili është sa gjysma e shpagimit për mashkullin, ose trashëgimia e saj është përgjysmë me të mashkullit, e për shumë vendime tjera të cilat i ka caktuar All-llahu sub, Gjykatësi më i Drejtë.
Ata kanë njerëz që para tyre janë futur në këto ujëra të ndyta.
Tregohet se Ebul-Ala el-Mearri kur ka shkuar në Bagdad, ka dashur tu paraqet një çeshtje delikate fukahave, e ajo është fakti se sasia e denimit për tu prerë dora është një çerek dinar. Ai për këtë mendim thurri edhe një poezi ku tregonte injorancën dhe mendjelehtësinë e tij, ku mes tjerash thotë:
Një dorë e cila me pesëqind deve shpaguhet
Si ka mundësi që të pritet për çerek dinari
Kundërthënie, para së cilës duhet vetëm të heshtim
Dhe të strehohemi te Zoti ynë nga zjari
Kur u përhapj ky mendim i tij, e kërkuan fukahatë, mirëpo ai iku prej tyre. Dijetarët i kanë dhënë përgjigje kësaj dileme që është paraqiur nga ky poet. Njëri prej përgjigjeve, ishte ajo e gjykatësit, Abdul-Vehab Malikiut, i cili mes tjerash i tha:
“Kur ishte besnike, ishte e shtrenjtë, e kur tradhtoi, i ra vlera”.
Disa të tjerë kanë dhënë përgjigje duke thënë:
“Kjo është plotësia e urtësisë, interesit dhe sekreteve të sherijatit të madh. Në kapitullin e kundërvajtjeve meriton të zmadhohet vlera e dorës deri në pesëqind dinar ari, që askush mos të mer guximin ta nëpërkëmbë ate, kurse në kapitullin e vjedhjes, është e arsyeshme që sasia për të cilën pritet dora të jetë çerek dinari, që mos të nxitojnë njerëzit në vjedhje të pasurisë së huaj. Kjo është kulmi i urtësisë tek njerëzit e mençur. (Ibn Kethiri, 2/ 56- 57).
Marur nga www.alminber.net
Përshtati: Bekir Halimi
Bekir Halimi,
25.4.2003
