Defektet në rrugën e dijes V
5- Nuk duhet nënçmuar dijen
Dijetarët e selefit, radijall-llahu anhum, kanë formuar një rregull përmbledhës në këtë drejtim duke thënë: “Te dija shkohet dhe dija nuk shkon te askush”.
Andaj kur Harun Reshidi kërkoi nga Imam Maliku që të vijë tek ai, refuzoi. Një këshillta ri tij i tha: do ta mer vesh tërë Iraku se e ke thirrë Imam Malikun dhe nuk të ka ardhur, andaj dërgo dikend që ta sjell përdhunshëm. Sërish i dërgoi Harun Reshidi thirrje, kurse Imam Maliku i erdhi. Kur erdhi Harun Reshidi e pyeti: Ibën Ebi Amr të thërras e ti nuk i përgjigjes thirrjes time! Tha: Emirul-Muminin, më ka treguar Zuhriu nga Harixhe ibën Zjed ibën Thabiti nga babai i tij, i cili ka thënë: Shkruaja shpalljen para Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e zbriti ajeti Kur’anor:
“Nuk janë të barabartë prej besimtarëve ata që ndejtën (nuk luftuan) dhe ata që me pasurinë dhe me jetën e tyre luftuan në rrugën e All-llahut, “. (En-Nisa: 95).
Ibën Umi Mektumi ishte pran Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e i tha: Jam njeri i verbër, kurse All-llahu zbriti ajete që flasin për vlerën e xhihadit, çka të bëj. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, tha: “Nuk di”, kurse lapsi im ishte i lagur akoma nuk ishte tharrë derisa ra kofsha e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, në kofshën time e ma rëndoi këmbën, saqë u frikova se do të ma thërmon kofshën, pastaj i kaloi dhe zbriti ajeti:
” me përjashtim të atyre që ishin të penguar pa vullnetin e vet”. (Transmeton Buhariu dhe Muslimi).
Emirul-Muminin, një shkronjë që e kanë sjellur Xhibrili dhe melaqet nga një largësi prej pesëmijë vite udhëtim, a nuk duhet ta nderoj dhe madhëroj?!
Nëse All-llahu të ka nderuar me këtë dije dhe taka dhënë këtë pozitë, mos u be prej atyreve që e e ulin krenarinë e dijes dhe të ulesh edhe ti.
Harun Reshidi i tha: eja që të mësojmë dhe të dëgjojmë prej teje.
Tha: All-llahu të përmirësoftë, te dija shkohet e dija nuk të vjen.
Tha: vijmë dhe i pengojmë njerëzit që të jenë aty derisa të largohemi. Tha: nëse dija u ndalohet masës së gjërë, atëherë nuk i ban dobi as elitës e as masës së gjërë.
Harun Reshidi i tha: do të lexosh para meje kur të vijë.
Tha: skam lexuar para askujt prej që moti dhe nuk lexoi para askujt.
Harun Reshidi tha: cakto dikend që të lexojë e ne do të dëgjojmë.
Tha: kjo të mbetet ty të vendosish.
Shkoi Harun Reshidi te shtëpia e Imam Malikut dhe u ul në karige, kurse Imam Maliku u ul në vendin ku ulej kur ua mësonte njerëzve hadithin e tha: Emirul-Muminin, banorët e qytetit tim të gjth e dojnë modestinë. Atëherë zbriti Harun Reshidi nga karigeja dhe u ul para Imam Malikut duke u treguar modest ndaj dijes së tij dhe duke iu nënshtruar fjalës së tij.
Kështu shkoi një kohë Harun Reshidi te shtëpia e Imam Malikut që të mësojë prej tij dhe të mer hadithe, kurse në këto tubime lexonte Mean ibën Isa El-Fezariu”. (Shiko: “Imam Maliku”, dr. Mahmud Abdul-Mutexheli Halife, fq. 50).
Asnjëherë në historinë e umetit islam nuk ka patur njerëz më krenar se dijetarët. Mbretërit i sundonin njerëzit, kurse dijetarët i sundonin mbretërit. Normal është të ndodh kjo pasiqë ata ishin bartësitë e trashëgimisë së pejgamberllëkut dhe lidhja mes Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe njerëzve.
Imam Ibën Abdul-Berri, rahimehull-llah, transmeton me sened të tij nga Sufjan Theuriu, rahimehull-llah:
“Një kohë njerëzit më të zgjedhur, më të ndershëm dhe që dalloheshin në fe ishin ata që shkonin tek paria e tyre dhe i urdhëronin në të mirë dhe i ndalonin nga e keqeja, kurse ndër ta ishin ata që qëndronin në shtëpitë e tyre dhe nuk e bënin këtë detyrë, askush nuk përfitonte prej tyre e as që i përmendte dikush. Pastaj erdhëm në një kohë kur tek paria shkonin njerëzit më të këqinjë dhe ata i urdhëroni dhe ndalonin, kurse ata që qëndronin në shtëpitë e tyre ishin më të mirët”. (Shiko: “Xhamiu Bejanil-Ilmi”, 1/ 184).
Kur e themi këtë gjë e kemi parasysh se shumë njerëz nuk mund të bëjnë dallim mes modestisë dhe nënçmimit dhe krenarisë dhe mendjemadhësisë, andaj edhe ka nevojë për të bërë një sqarim në këtë drejtim për të eliminuar keqkuptimet dhe paqartësitë.
Dallimi mes modestisë dhe nënçmimit
Imam Ibën Kajimi, rahimehull-llah, thotë:
“Dallimi mes modestisë dhe nënçmimit qëndron në këtë fakt: modestia lind si rezultat i njohjes së All-llahut, Emrave dhe Cilësive të Tija, madhërimit, dashurisë dhe nderimit të Tij dhe njohjes së vetvetes, detalet, mangësitë dhe defektet e veprave të tija. Tërë kjo e lind modestinë.
Modestia është: thyerje e zemrës para All-llahut, përulje dhe mëshirë ndaj njerëzve, ndaj askujt nuk mendon se ka merita, nuk mendon se dikush i ka hak, përkundrazi mendon se njerëzit kanë merita ndaj tij dhe se ky u ka borxh atyre. Këtë moral ja jep All-llahu atij që e do, e nderon dhe e afron.
Nënçmimi është: veprim i ulur dhe i thjeshtë dhe ofendim e flijimi i vetes për të fituar lakmi dhe epshe të veta, ashtu sikurse e nençmon njeriu vetveten për të fituar epshet e tija, ose nënçmimi i njeriut ndaj atij që kërkon interesat e tija prej tij. Tërë kjo është nënçmim dhe nuk është modesti, kurse All-llahu, azze ve xhel-le, e do modestinë dhe e urren nënçmimin dhe përuljen.
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
“All-llahu më ka shpallur: jeni modest dhe mos të mburret askush ndaj askujt dhe mos ti ban zullum askush askujt”. (Muslimi).
A ka argument më të madh për krenarinë e dijes dhe flakjen e nënçmimit të dijes që ka qenë i pranishëm në kohën e dijetarëve, se sa rasti i Imam Ahmedit përball sprovës së tij mbi çeshtjen e mendimit se Kur’ani është i Krijuar.
Salih ibën Ahmed ibën Hanbeli thotë: babai im dhe Muhamed ibën Nuhi të lidhur në pranga u dërguan në Enbar. Ebu Bekër El-Ahvali e pyeti babën tim: Ebu Abdullah, nëse të kërcënohen me shpatë a i nënshtrohesh mendimit të tyre? Tha: jo. Vazhduan udhëtimin e tyre. Babai im tregonte: ecëm në rrugë derisa arritëm te vendi që quhej Er-Rehbe (një vend mes Rikas dhe Bagdatit në bregun e Eufratit) dhe ishte natë. Na erdhi një njeri e tha: kush është Ahmed ibën Hanbeli? I thanë: ky është. I tha atij që e udhëhiqte devenë: ngadal, e pastaj tha: shiko, mos u frikëso nëse vritesh dhe hyn në xhennet, e pastaj tha: të la në amanet të All-llahut dhe eci. Pyeta për te, e më thanë: është njeri nga fisi Rebia, din poezinë, e përmendin për të mirë dhe ka emrin Xhabir ibën Amir.
Imam Ahmedi, rahimehull-llah, thotë: që nga ditë që rrash në këtë çeshtje nuk kam dëgjuar fjali më të fuqishme se fjalia e këtij beduinit që më foli në Rehbe, kur më tha: Ahmed nëse të vret e vërteta vdes shehid e nëse jeton jeton i lavdëruar, kjo ma forcoi zemrën.
Edhe Muhamed ibën Nuhi, rahimehull-llah, qëndroi me Imam Ahmedin me një qendresë të madhe.
Imam Ahmedi, rahimehull-llah, thotë: Ska parë asnjë njeri më të përmbajtur në çeshtjet e fesë së All-llahut se sa Muhamed ibën Nuhi edhe pse ishte shumë i ri dhe nuk dinte aq shumë. Shpresoj ti ka përfunduar jeta në të mirë. Një ditë ai më tha: Ebu Abdullah, kujdes, ke frikë All-llahun, ti nuk je si unë, je njeri që të kanë shembull tjerët, mbarë njerëzit sytë i kanë kah ti dhe presin se çka do të thuash, andaj ke frikë All-llahun dhe qëndro në këtë fe. Vdiq ky djalosh e unë ia fala namazin e xhenazës dhe unë e varosa.
Imam Ahmedi qëndroi në burg tridhjet muajë, pastaj Mutesimi kërkoi që të debatojë Imam Ahmedi me Ibën Ebi Duadin, i cili ishte koka e mutezilitëve në atë kohë dhe normalisht se argumentet ishin në anën e Imam Ahmedit, mirëpo Mutesimi insistonte që Imam Ahmedi të pranon mendimin e tyre dhe për këtë gjë i kërcënohej me rrahje dhe vrasje.
Mutesimi përdorte metoda të ndryshme ta detyron Imam Ahmedin të bie në mendimin e tyre, saqë i tha: po më dhimbesh aq sa më dhimbëset djali im Haruni, andaj prano mendimin tonë. Imam Ahmedi i thoshte: më sillni argument nga Libri i All-llahut dhe nga Sunneti i Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Kur nuk pranoi Imam Ahmedi, urdhëroi Mutesimi që të rrihet me kërbaç. I ngrëni Imam Ahmedi nëntëmbëdhjet kërbaça. Kur u rrah me këto kërbaça u ngrit Mutesimi dhe i tha Imam Ahmedit, pse po e mbyt vetveten, po më dhimbësesh. Kurse xhelati e shponte me shpatë në trupin e tij e i thoshte: dëshiron që tërë këta ti fitosh? Disa tjerë thoshin: halifeja të qëndron mbi kokë, kurse ti refuzon. Disa thonin: gjaku i tij le të jetë në qafën time, vraje, etj.
Ai përsëri e thirte Imam Ahmedin në mendimin e tyre, kurse Imam Ahmedi sërish i përsëritke të njejtat fjalë: me jepni argument nga Kur’ani dhe Sunneti i Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, atëherë unë e pranoj atë mendim. Atëherë urdhërohej xhelati që ta rrah sërish. Kështu u përsërit kjo skenë disa herë, derisa thotë Imam Ahmedi: u alivanosa dhe kur u kthjella pash se nuk jam i lidhur në pranga. Një njeri që ishte aty më tha: të kemi hedhur me fytyrë për toke, kemi shtrirë mbi teje hastër dhe të kemi shkelur. Kurse Imam Ahmedi thotë: këtë aspak se kam ndier.
Kur e lëshuan Imam Ahmedin në shtëpi e sollën një mjek për tia shëruar plagët e kur e pa tha: kam parë njerëz që janë rrahur me një mijë kërbaç, mirëpo nuk kam parë plagë kaq të mëdhaja. Mjeku erdhi disa ditë për t’ia shëruar plagët e mëdhaja. Një ditë tha: duhet të presim këtë copë mishi, solli thikën dhe filloi ta pret atë copë mishi, kurse Imam Ahmedi duronte dhe falënderonte All-llahun dhe me lejen e All-llahut u shërua. Mirëpo vendet e lëndimeve i dhimbnin edhe më vonë po edhe i kishin mbetur gjurmët e rrahjes në trupin e tij. (shiko librin “Fevaid ve Shevahid min Mihnetil-Imam Ahmed”, të autorit Ibrahim ibën Abdullah El-Gamidi).
Imam Ahmedi qëndroi në këtë sprovë derisa e meiroi Imamllëkun dhe ju bë shenjë e pandarë e tij, andaj çdo herë që përmendet emri i tij, përmendet edhe epiteti dhe grada e tij. Imam Ahmedi nuk u bë Imam me nënçmimin dhe uljen e dijes para tiranisë së pushtetit zullumqar por duke e ngritur lart dijen dhe duke u mburrë me të.
Dijetarët e selefi shumë e kanë ruajtur dijen dhe nuk e kanë nënçmuar veten e tyre. Transmeton Hatib Bagdadiu, rahimehull-llah, me sened të vetin nga Hamdan El-Isbahaniu, i cili ka thënë: “Isha te Sheriku e i erdhi një fëmijë i Mehdiut (Halifes), u mbështet për muri dhe e pyeti për një hadith, mirëpo ky as nuk u kthye kah ai. Ia përsëriti pyetjen, kurse ky as nuk e përfilli. Atëherë i tha: si duket je duke i nënçmuar fëmijët e Halifes. Iu përgjigj: jo, por dija është më i bukur te pronarët e tij se sa ta humbin. Pastaj u ul në gjunjë dhe e pyeti. Sheriku tha: kështu kërkohet dija”. (Shiko: “El-Fekihu Vel-Mutefekihu”, 1/ 31).
Transmeton Imam Daremiu, rahimehull-llah, në Sunenin e tij nga Dahak Ibën Musa, i cili thotë:
Pasiqë Sulejman Ibën Abdul-Melikut arriti në Medine në udhëtimin e vet për në Mekke, kërkoi që të takohet me ata që kanë parë as’habët e Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i thanë: është dijetari i famshëm i Medinës, Ebu Hazimi.
Dërgoi disa njerëz që ta sjellin dhe kur erdhi i tha: pse kaq indiferent ndaj meje je, të gjith fytyrat e rëndësishme të Medinës erdhën të më shohin, kurse ti nuk erdhe. Tha: Emirul-Muminin, mos thuaj një gjë që s’është ashtu. Nuk më ke njohur para kësaj dite e as që unë të kam parë më herët (dmth. Ne nuk njihemi që të konsiderohet kjo indiferencë).
U drejtua Sulejmani nga Muhamed ibën Shihab Ez-Zuhriu e i tha: të saktën e tha hoxha, kurse unë gabova.
Pastaj Sulejmani e pyeti:
Pse e urrejmë vdekjen?
Ebu Hazimi iu përgjigj: Sepse e rrënuat ahiretin kurse e ndërtuat dunjanë, pastaj nuk keni dëshirë që të transferoheni prej vendit të ndërtuar në vend të rrënuar.
Sulejmani: Po si do të takohemi nesër me All-llahun [subhanehu ve teala]?
Ebu Hazimi: O Emiril-Muminun, vepërmiri do të takohet me All-llahun [subhanehu ve teala] ashtu siç takohet kurbetçiu me familjen e vet, kurse vepërkeqi sikur kur takohet robi me zotëriun e vet.
Sulejmani qau dhe tha: Po ta dija se ç’kam te All-llahu [subhanehu ve teala].
Ebu Hazimi: Ekspozoji veprat tuaja Kur’anit të Madhëruar. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë: “Të mirët do të jenë në Xhennet, kurse të këqinjtë në Xhehennem.”
Sulejmani: Ku është mëshira e All-llahut [subhanehu ve teala]?
Ebu Hazimit: Afër bamirësve.
Sulejmani: Kush është robi më i ndershëm i All-llahut [subhanehu ve teala]?
Ebu Hazimi: I devotshmi dhe bamirësi.
Sulejmani: Cila vepër është më e mira?
Ebu Hazimi: Kryerja e farzeve dhe largimi nga haramet.
Sulejmani: Cila lutje pranohet?
Ebu Hazimi: lutja e atij që i është bërë mirë drejtuar Atij që i ka bërë mirë.
Sulejmani: Cila sadaka është më e mirë?
Ebu Hazimi: Sadakaja që i jepet lypësit nevojtar, kur ska njeriu dhe që nuk e përmend dhe nuk mburret me te.
Sulejmani: Cila fjalë është më ë drejtë?
Ebu Hazimi: Thënia e të vërtetës para Atij që i frikohesh dhe e shpreson.
Sulejmani: Cili besimtar është më mendjeprehti?
Ebu Hazimi: Njeriu që i zbaton urdhërat e All-llahut dhe i udhëzon njerëzit drejt tyre.
Sulejmani: Cili besimtar është ahmak?
Ebu Hazimi: Njeriu i cili bën gabim për hirë të epshit të vëllaut (shokut), pra ky është zullumqar, sepse shet ahiretin e vet për dunjanë e tjetrit.
Sulejmani: Ç’thua për gjendjen tonë?
Ebu Hazimi: Mos më detyro të përgjigjem!
Sulejmani: Patjetër, kjo është këshillë të cilën ti ma dhuron mua.
Ebu Hazimi: Prindërit tuaj i mposhtën njerëzit me shpatë, morën këtë mbretëri me dhunë, pa konsultim dhe pajtim të muslimanëve, aq sa u vranë shumë njerëz dhe shumë të tjerë u transferuan. Po ta dija se ç’thanë dhe ç’u tha.
Një njeri prezent tha: Sa fjalë të keqe the!
Ebu Hazimi: All-llahu [subhanehu ve teala] ka marrë besë prej dijetarëve që ta sqarojnë dhe mos ta fshehin të vërtetën.
Sulejmani: Si të veprojmë që ta përmirësojmë gjendjen e njerëzve?
Ebu Hazimi: Duhet lënë ashpërsinë, duhet kapur për litarin e fortë (fenë) dhe duhet ndarë drejt.
Sulejmani: Si mund ta realizojmë këtë?
Ebu Hazimi: Të marrësh prej njerëzve mallin me leje të tyre dhe t’ua japish atyre që e meritojnë.
Sulejmani: Pse nuk udhëton me nee të fitojmë prej teje dhe ti të fitosh prej nesh?
Ebu Hazimi: Zoti na ruajtë.
Sulejmani: po pse?
Ebu Hazimi: Kam frikë të mbështetem tek ju e të më shijojë All-llahu denime të dyfishta në dynja dhe ahiret.
Sulejmani: Kërko, ç’ke nevojë!
Ebu Hazimi: Të më shpëtosh nga zjarri i Xhehennemit dhe të më fusësh ne Xhennet.
Sulejmani: Nuk mund ta bëj një gjë të tillë.
Ebu Hazimi: Nuk kam nevojë tjetër.
Sulejmani: lutu për mua.
Ebu Hazimi: All-llahu im, nëse Sulejmani është miku Yt lehtësoja mirësinë e dynjasë dhe ahiretit, e nëse është armiku Yt kape për koke drejt asaj që e Do dhe je i Kënaqur me te.
Sulejmani: vetëm.
Ebu Hazimi: shkurtë dhe shumë nëse e meriton, e nëse nuk e meriton nuk ban dobi nëse e hedhi nga harku pa pe.
Sulejmani: më këshillo.
Ebu Hazimi: do të jap këshillë të shkurtë: madhëroje dhe mos lejo që të sheh aty ku ta ka ndaluar ose mos të gjejë aty ku të ka urdhëruar.
– U ngrit dhe shkoi.
Kur u largua Sulejmani ia dërgoi 100 dinar ari, e i tha: shpenzoi se edhe aq ke te unë, mirëpo Ebu Hazimi i refuzoi dhe i tha: Emirul-Muminin, Zoti më ruajt që pyetjet e tuaj drejtuar mua të jenë lojë, kurse përgjigjet e mija dhënë ty përfitim material, këtë nuk e dua për ty e si të dua për vete.
Pastaj ia tregoi një mesele.
Musa ibën Imrani kur kaloi kah uji i Medjenit dhe i gjeti barinjtë duke u dhënë ujë kafshëve të tyre, në mesin e tyre i pa edhe dy vajza që pritnin rend, e ato thanë:
“E kur arriti ujin e Medjenit, aty gjeti një grumbull njerëzish që po i jepnin bagëtisë ujë, e pak më larg prej tyre vërejti dy gra që po i ndalnin (kafshët e tyre) e u tha: “E çka është puna e juve dyjave?” Ato që të dyja i thanë: “Ne nuk u japim ujë deri që të largohen barinjtë, kurse babai ynë është shumë i vjetër!” Atëherë ai u dha ujë (kafshëve) të atyre, pastaj u largua anash nën një hije e tha: “O Zoti im, unë kam nevojë për çkado që të më japësh!” (El-Kasas: 23- 24).
E bëri këtë lutje sepse ishte i uritur, por kërkoi nga All-llahu e nuk kërkoi prej njerëzve. Këtë gjë nuk e kuptuan barinjtë, por e kuptuan vajzat. Kur u kthyen te babai i tyre ia treguan këtë rast babait të tyre, e ai ishte Shuajbi, alejhisselam. Ky u tha: ky është njeri i uritur e i tha njërës: shko e thirre. Kjo shkoi për ta thirrë dhe i tha: babai ynë të thërret që të jep pagën për atë që na ndihmove në dhënien ujë bagëtisë. I erdhi rëndë Musait, alejhisselam, kur ia përmendi:
” që të paguajë ty shpërblimin për atë që na u dhe (bagëtisë) ujë!”. (El-Kasas: 25).
Mirëpo e kishte patjetër që të shkoi, sepse ishte në mes kodrave i uritur dhe i vetmuar. Kur u nis pas saj frynte era dhe ia përshkruante trupin kësaj vajze, andaj i tha ti ecë pas meje dhe ma trego rrugën. Kur hynë te Shuajbi, darka ishte shtruar e Shuajbi i tha: ulu të darkosim. Musai i tha: Zoti na ruajtë. Shuajbi i tha: po pse, a nuk je i uritur. Musai tha: po, por kam frikë mos të jetë kjo kompenzim i asaj që u ndihmova vajzave për ti dhënë ujë bagëtisë, sepse unë jam nga një familje që nuk shesim fenë edhe nëse krejt tokën nga ari na japin. Shuajbi i tha: jo djalosh, por kjo është shprehi ime dhe e gjyshërve të mi: i nderojmë mysafirët dhe u japim njerëzve ushqim. Atëherë u ul Musai që të hajë.
Nëse këto një qind dinar janë kompenzim për atë që të tregova, dije se coftina, gjaku dhe mishi i derrit në raste të nevojës janë më hallall se kjo, e nëse është nga bejtul-mali ka edhe shumë tjerë si unë, e nëse na barazon unë skam nevojë për këtë pasuri”.
Krahas kësaj fotografie të ndritshme të dijetarëve që e ruanin dijen dhe e ngritnin shumë lartë dhe nuk lejonin që dikush ta nëpërkëmbë dhe të luajë me te, kemi njerëz që për hatër të pushtetit dhe autoriteti e ndrojnë dhe shtojnë në fe.
Tregohet se një njeri me emër Gajath ibën Ibrahim kishte jyrë të Halifeja Mehdiu dhe e kishte parë duke luajtur me pllumba dhe filloi të recitoi një hadith nga Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, se “garimi lejohet vetëm në gjuajtje me shigjeta, deve dhe kalë” (sahih, Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe tjerët), e këtij hadithi ia shtoi edhe në pllumba. Mehdiu kuptoi se ky e shtoi këtë pjesë për tia bërë qejfin, andaj urdhëroi që të therren të gjitha pllumbat që i kishte.
Dijetarët e vërtetë nuk e ulin kokën e as zemrën para askujt tjetër përpos All-llahut, subhanehu ve teala, me ta ngritet dija dhe ata ngriten me dijen, ata e ruajnë dijen dhe me te ruhen edhe ata.
All-llahu na bëftë të këtillë. Amin.
(vazhdon…)
Bekir Halimi,
30.6.2006
