Ajeti i dytë – Prof. Rudian Zekthi
1.
Një nga pohimet më të përsëritura në Kuran, është dëshmia e vetë Kuranit për veten se nuk ka asnjë dyshim se është Fjala e Allahut. Duke kujtuar që në fillim se i gjithë Kurani fillon e shpallet me këtë pohim “Lexo me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi (gjithçka)”surja el-Alak, ajeti 1, e që nga Surja el-Bekare, ajeti 2, “Ky është Libri në të cilin nuk ka dyshim. Ai është udhërrëfyes për të devotshmit”, tek ajo Ali Imran; tek Surja Junus, ajeti 1 “Elif, Lamë, Ra! Këto janë vargjet e Librit plot urtësi.”, tek Surja el-Hud, ajeti 1 “Elif, Lamë, Ra! Ky është një Libër vargjet e të cilit janë radhitur mrekullueshëm dhe janë parashtruar me hollësi nga ana e Një të Urti të Gjithëdijshëm” dhe tek Surja Jusuf; tek Surja el-Ra’d, ajeti 1 “Elif, Lamë, Mimë, Ra. Këto janë vargjet e Librit! Ajo që të është shpallur ty prej Zotit tënd është e E Vërteta, por shumica e njerëzve nuk besojnë” e tek Surja Ibrahim e surja el-Hixhr; tek Surja el-Kehf , tek Surja Ta Ha e tek Surja el-Furkan; tek Surja el-Shuara e tek Surja el-Nahël e tek Surja el-Kasas; tek Surja Llukman e tek Surja el-Sexhde, ajeti 2 “Shpallja e këtij Libri është pa dyshim nga Zoti i botëve”, tek Surja el-Zumer, ajeti 1 “ Ky Libër është shpallur nga Allahu i Plotfuqishëm dhe i Gjithëdijshëm”, tek Surja el-Gafir 2 “Shpallja e këtij Libri është prej Allahut, të Plotfuqishmit dhe të Gjithëdijshmit” e tek Surja el-Fusilet ajeti 2 “Kjo është Shpallje prej të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit”; tek Surja el-Zuhruf ajetet 3-4 “Në të vërtetë Ne e kemi shpallur Librin në gjuhën arabe, për ta kuptuar ju, e Ai është tek ne në Librin Kryesor, i lartësuar dhe plot urtësi” e tek Surja el-Duhan; tek Surja el-Xhathije, ajeti 2 dhe Surja el-Ahkaf, po ajeti 2, i njëjti, “Ky Libër është shpallur prej Allahut, të Plotfuqishmit dhe të Urtit”; e tek Surja el-Rrahman e tek Surja el-Xhumu’a ajeti 2 “Është Ai që u solli analfabetëve një Të Dërguar nga gjiri i tyre, për t’u lexuar atyre Shpalljet e Tij…”.
Janë rreth 25 Sure, që në ajetet nistore të tyre, e si rregull, kryesisht në ajetin e dytë, ku Allahu shpall pohimin e origjinës së Kuranit tek Ai. Edhe vetëm nga kjo, një lexues rastësor do të nxirrte si përfundim se kjo konstante është shenjë se Libri në tërësi vihej në dyshim dhe nuk pranohej nga publiku i kohës në të cilën zbriti, pra nga arabët idhujtarë të fundshekullit të VI dhe fillimshekullit të VII. Për ne që e njohim historinë e Zbritjes së Kuranit dhe Sirën Profetike, ky refuzim nuk vjen me deduksion, por përbën një fakt historik: mushrikët mekas me kryeneçësi të qartë dhe këmbëngulëse, nuk e pranuan Kuranin si Fjalë të Allahut.
Po ashtu ne e dimë se si pasojë e kësaj kryeneçësie, Muhamedi a.s u largua nga Meka në Medine, për t’u rikthyer triumfues pas shumë peripecive e madje duke parë në fundin e jetës së tij sesi të gjithë arabët u përfshinë në entuziazmin e pohimit të Kuranit si Fjalë e Allahut.
Por ajo ku ne duam të tërheqim vëmendjen është fakti se ky refuzim dedekton se megjithëse Kurani ishte ende në zbritje e sipër, pra jo në trajtën e tij përfundimtare dhe i patubuar siç qe, qe edhe “i pabotuar”, mesazhet dhe përshkrimet, paralajmërimet dhe pohimet, gjykimet dhe kuptimet e Tij ishin përçuar në shoqërinë mekase, duke e trazuar dhe implikuar atë.
Pohim që na çon drejt një shqetësimi dhe pasigurie: një pjesë e mirë e pjesëtarëve të shoqërisë shqiptare, posaçërisht ata me përkatësi kulturore islame nuk e kanë të vështirë ta pohojnë natyrën hyjnore të Kuranit; dhe për më tepër një pjesë e mirë e politikanëve por edhe e elitës tjetër, në ligjërimin e tyre publik e marrin referencë Kuranin si libër urtësie edhe pse pa u prononcuar shprehimisht për origjinën e Tij (për më tepër nuk na kundërvihen nëse kur ne si muslimanë pohojmë se është drejtpërdrejt Fjalë e Allahut) — pra duket se konstantja e ajetit 2, nuk u adresohet popsaçërisht bashkëkohësve tanë e rrjedhimisht as ne nuk kemi pse e përfshijmë posaçërisht në davetin tonë. Por pikërisht ky është momenti i pasigurisë dhe shqetësimit: bashkëkohësit tanë e pohojnë apo e suportojnë pohimin e Origjinës Hyjnore të Kuranit ngaqë janë të bindur për mrekullinë e Tij, apo ky suportim ka të bëjë me faktin se ata as nuk e dinë se çfarë thotë në thelb Kurani, pra nuk e dinë se Aty Zoti dëshmon se është gjatë gjithë kohës në ndërveprim me atë që ndodh me njerëzit dhe me shoqëritë dhe nuk është vetëshkëputur si orëbërësi pasi bën orën, e nuk e dinë se Zoti Aty kërcënon me ndëshkim të rreptë ata që e besojnë Zotin me ortak dhe ata që nuk besojnë Ringjalljen dhe Jetën Tjetër, ata që nuk besojnë Ditën e Gjykimit dhe Xhehenemin e Xhenetin, e nuk e dinë se Zoti Aty i poshtëron zullumqarët dhe të shthururit, mizorët dhe hipokritët.
Nëse është kjo e dyta, pra kjo mosnjohje e Programit Kuranor, kjo neglizhencë mendjelehtë se mund të jenë në rregull me Kuranin duke jetuar me një botëkuptim i cili nuk gjendet asfare në Kuran, atëherë bashkëkohësit tanë nuk e kanë njohur ende thelbin e Kuranit, ashtu siç ne e dimë se në fakt e kishin njohur që në fillim idhujtarët mekas, e prandaj janë të relaksuar ndaj pohimit për hyjnorësinë e Tij.
Që do të thotë se daveti ynë është ende i paplotë dhe që një nga gjërat akute që duhet të bëjmë si muslimanë, pra si përçues të kësaj fjale në shoqërinë shqiptare, është aktivizimi i mesazheve trazuese të Kuranit për qortimin, kërcënimin dhe ndëshkimin e atyre që nuk njësojnë Krijuesin dhe refuzojnë Ringjalljen, Ditën e Gjykimit, Kadanë e Kaderin, dhe vetëm pasi ta mbërrijmë trazimin që vjen prej tyre, të riaktivizojmë konstanten e ajetit 2, jo si një pohim, pra, jo thjesht se Kurani është Fjalë e Allahut që ua lehtëson njerëzve jetën, por e Vetmja Fjalë që ndan Të Vërtetën nga e kota dhe përcakton kushtet dhe ligjësitë për sukses dhe dështim të shoqërive dhe individëve.
2.
Nuk duam të themi vetëm se ky është faji ynë. Ka edhe një shpjegim shfajësues në gjithë këtë: kjo mënyrë e çuditshme – ambige e marrëdhënies së një pjese të mirë të bashkëkohësve tanë me Kuranin, e ndryshme nga ajo e bashkëkohësve të Muhamedit a.s., shpjegohet edhe me faktin se atëherë Kurani ishte një risi absolute, ende pa asnjë rekord kulturor, pragmatik e gjeopolitik, pra ishte doktrinë dhe ligjërim i kulluar që synonte rimodelimin e botës praktikisht nga e para, pasiqë gjithë modelet e mëparshme kishin humbur apo ishin zvetënuar e nuk dukej të kishte asnjë lidhje mes Tij dhe atyre; kurse sot Islami asociohet përpos stanjacionit aktual edhe me lavdinë e një të shkuare të madhe, edhe me nginjen identitare për njërin në çdo pesë persona që jetojnë në botë. Referenca që ndërhyjnë dhe amortizojnë mosdashjen dhe refuzimin dhe armiqësinë ndaj Kuranit, duke e gjykuar Atë pragmatikisht pa e lexuar e njohur, se nuk mund të jetë pa vlera apo i parëndësishëm. Dhe për pasojë pa e çuar deri në fund përpjekjen për ta njohur, e rrumbullakosin qëndrimin e tyre, si për shumë gjëra të tjera që i gjykojnë me rëndësi joimediate dhe pohojnë apo thjesht suportojnë mundësinë e hyjnorësisë së Tij.
Mirëpo ky shpjegim mund të na shfajësojë vetëm përkohësisht, për t’na rikthyer edhe njëherë, edhe më fort në shqetësimin dhe pasigurinë që deshëm t’u ikim medoemos: a mos edhe për ne, muslimanët e sotëm e në veçanti thirrësit, është e njëjta procede si për bashkëkohësit tanë, pra ndryshe nga Profeti a.s. dhe sahabët që nuk kishin asnjë zgjidhje në raport me Fjalën e Zotit, përveç urgjencës ta avanconin atë Të Tërën Pa Pushim, sepse në mungesë të çfarëdo reference pragmatike i gjithë suksesi varej nga çfarë do të bënin ata brenda jetës së tyre, ne kemi edhe mundësinë e një relaksi të mundësuar pikërisht prej tyre, pra mundësinë e një mosurgjence që vjen nga fakti se për bashkëkohësit tanë Islami është i njohur në nivel pragmatik dhe identitar edhe pavarësisht prej nesh apo edhe përmes aq sa prej nesh dëshmohet sadoqoftë influenca e Islamit në epokën tonë.
Po qe se kjo është e vërtetë, situata jonë si muslimanë dhe thirrësa është kritike, sepse kjo lehtësi është një kurth, sepse ne kemi pranuar që islami të faktorizohet si reagent kulturor dhe identitar, duke lejuar bashkëkohësit tanë të ekstraktojnë prej tij doktrinën dhe energjinë konceptuale dhe duke pranuar që Islami të jetë një gur në mozaikun e kohës në të cilën jetojmë, i vlefshëm për aq sa plotëson të tërën dhe për aq sa e tëra u jep të njëjtën vlerë elementëve të saj.
Që do të thotë edhe se, ndërsa për Muhamedin a.s. përmendja që në fillim dhe këmbëngulja e mëpasme e vazhduar për Origjinën Hyjnore të Kuranit, pashmangshmërisht vijonte me paraqitjen e doktrinës – mesazheve eksplicite të Kuranit, për ne muslimanët e sotëm, pranimi i Origjinës së Kuranit apriori prej bashkëkohësve, pa njohje të posaçme dhe pa reflektim, na ka vendosur në iluzionin se marrëdhënia e bashkëkohësve tanë me Kuranin është e pranueshme, me premisën që përderisa ata nuk e kundërshtojnë hyjnorësinë e tij, nuk mund të kundërshtojnë imperativat e tij.
3.
Ne e cilësuam iluzion, por në fakt kemi të bëjmë me një deduksion pa të meta: nëse ata e pranojnë se është Fjala e Zotit, atëherë nga vetë ky fakt, pranojnë çdo mesazh që gjendet në të. Në fakt si mundet që ky deduksion të rezultojë i pamundshëm kur logjikisht është i pashmangshëm (pra si mundet të mos pranojnë mesazhet e tij, kur nuk e kundërshtojnë hyjnorësinë e tij)? Normalisht ka vetëm dy përgjigje të mundshme: ose pranimi apo moskundërshtimi i Origjinës Hyjnore është i rremë, ose mosbindja ndaj Tij është e rreme.
Nëse është e vërtetë përgjigja e parë, pra nuk e kundërshtojnë pasi nuk duan telashe, pra nëse vërejnë se ne si muslimanë e kemi të rëndësishme pohimin e kësaj origjine, pa e shoqëruar ne të parët me implikimet përkatëse që Hyjnorësia sjell, atëherë edhe të tjerët për të shmangur telashe të panevojshme nuk e kundërshtojnë Ajetin 2.
Kurse nëse është e vërtetë përgjigja e dytë, do të thotë të përballemi me një paradoks: i pranojnë në tërësi mesazhet e Tij, paçka se sillen në kundërshtim me to. Kjo nuk mund të shpjegohet nëpërmjet dobësisë, pra nuk e zbatojnë ngase janë të dobët, sepse kjo do të duhej të shoqërohej me brejtje ndërgjegjeje dhe shprehje pendimi. Bëhet fjalë për diçka tjetër: ky paradoks mund të jetë i vërtetë vetëm në kohën që jetojmë, në Postmoderne, ku përmes subjektivizmit dhe relativizmit, ka ndryshuar me themel rendi epistemologjik i marrëdhënies së njeriut me të vërtetën, duke e bërë këtë rend tërësisht konvencional dhe duke e shkëputur tërësisht nga nevoja për reflektim, koherencë dhe vërtetësi. Ndryshe thënë, të gjithë pohimet janë të vërteta në raport me premisat e veta, pra e vërteta është çështje kulturore dhe identitare e për pasojë nuk ka një hierarki të vërtetash sipas kapacitetit testues, siç nuk ka një hierarki kulturash përderisa qytetërimet janë organizma unikë e të pabashkmatshëm.
Kjo është pra situata të cilën ka ndjellë Postmodernja për muslimanët: na pranon kulturalisht, madje ndoshta edhe pa hile në këtë pranim (sepse mesaduket as ka nevojë për hilet), duke pranuar edhe vërtetësinë e gjithë asaj që paraqesim si të vërtetë para tyre, por duke qenë se e vërteta nuk është më doktrinë, por përjetim, gjendje, gjest dhe rit, nuk e konsiderojnë veten në kontradiktë kur pohojnë hyjnorësinë, pa e shoqëruar me vetëdetyrimin për ta përvetësuar atë. Sesi do të shpëtojmë ne nga kjo grackë pa hile, është çështja kryesore metodologjike për Davetin në Postmoderne.
( Sa më pranë t’i afrohesh grackës aq më e rrezikshme është, por siç e kemi thënë dhe tjetërherë, pikërisht përmes këtij rreziku mund ta njohësh më mirë grackën. Ndoshta e dëshmon këtë çfarë më poshtë vijon:
Për idhujtarët mekas çështja e origjinës apo burimeve ishte shumë e rëndësishme, pasi nuk besonin se gjithë të vërtetat janë njësoj dhe ky është dallimi kryesor epistemologjik, midis publikut që i drejtohej Kurani në kohën e Muhamedit a.s. dhe publikut të cilit i drejtohet sot. Ndryshethënë: idhujtarët arabë nuk ishin postmodernë, besonin tek hierarkia mes të vërtetave e për pasojë shqyrtimi i burimeve dhe dakordësia për to ishte detyrim metodik primordial. Për ta marrëdhënia me të gjitha mesazhet që pasonin Ajetin 2, kushtëzohej nga modashja -në fakt fobia- e tyre që këto mesazhe të dëshmonin vlerën absolute të të qenit prej Krijuesit Absolut dhe nga shpresa e tyre se do të gjenin aty gabime e kundërthënie. Sikur Kurani të mos e bënte këtë, këtë konstante të Ajetit 2, idhujtarët vetë do ia llogaritnin si mangësi. Në të kundërt, për postmodernët – bashkëkohësit tanë, mund të jetë e dëshirueshme të përballen me një tekst me origjinë hyjnore, sepse kjo rrit gamën e përvojave të tyre dhe i bën ta ndjejnë veten të përkëdhelur. Dhe ndaj në përputhje me këtë disponim të tyre, atyre u duhet dëshmuar paraprakisht se mesazhet e Kuranit dekonstruktojnë dhe venë në krizë çdo të vërtetë që s’përputhet me të, duke i futur në Kuran jo medoemos nga Ajeti 2, por duke e konkluduar vizitën e tyre në Kuran, pikërisht tek Ajeti 2. Gjë që përputhet me çfarë më parë e kemi quajtur Zbritja e Tretë, ngase Kurani nuk është një libër i botuar por një Libër i Zbritur.
Prof. Rudian Zekthi
